Saman Nezlesi
Saman nezlesi, dünya çapındaki en yaygın kronik rahatsızlıklardandır ve toplam nüfusun yaklaşık %10 ila %50’sini etkiler. Saman nezlesi, Amerika Birleşik Devletleri’nde en sık görülen alerjik hastalıklar arasında birinci, en sık görülen kronik hastalıklar arasında da beşinci sıradadır.
Saman nezlesi her yaşta görülebilir fakat başlangıç olarak sıklıkla çocukluktan erişkin döneme geçildiği yıllarda rastlanır. Rahatsızlığın görüldüğü kişilerin yaklaşık %50’sinde genetik aktarım söz konusu olabilir. Genel olarak bakıldığında hem anne hem babada saman nezlesi görülen çocukların %68’i 10 yaşından önce, %85’i ise 20 yaşından önce alerji semptomlarını gösterirler.
Saman Nezlesi Nedir?
Saman nezlesi, “alerjik rinit” olarak da tanımlanır. Rinit, burnun iç kısmını saran mukozanın iltihaplanarak reaksiyon göstermesidir. Rinitler genel olarak %50 oranında alerjiye bağlıdır. Saman nezlesi, alerjenin nefes alırken burnun iç yüzeyine yapışması ve bu alerjene karşı hassasiyeti olan kişilerin burunlarında mikrobik olmayan bir iltihap sonucu oluşan şikâyet ve bulgular olarak tanımlanabilir. Saman nezlesi çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonu ve orta kulak enfeksiyonu gibi belirtilerle meydana gelebilir.
Saman Nezlesi Belirtileri Nelerdir?
Saman nezlesi, kişilerin alerjen maddeyle temas etmesi sonucunda ortaya çıkar ve farklı birçok belirtiye sahip olabilir. Saman nezlesi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Burun akıntısı ve hapşırma
- Öksürük
- Kaşıntılı burun, boğaz ve göz
- Gözlerin altındaki koyu renkli halkalar
- Tıkalı kulaklar
- Koku alma duyusunda azalma
- Sulu gözler
- Baş ağrısı
- Yorgunluk ve sinir hali
- Boğaz ağrısı
Saman Nezlesi Neden Olur? Hangi Aylarda Olur?
Ağaçlar ve bitkilerin baharda çiçek açtığı dönemlerde birçok kişide yaygın olarak saman nezlesi görülür. Havadaki polenlere karşı üst solunum yollarında oluşan reaksiyonlar, saman nezlesi semptomlarına sebep olur. Hapşırma ve gözlerde kaşıntı gibi şikayetler genelde kuru ve sıcak günlerde görülür.
Bahsedilen alerjik semptomlar, vücudun aşırı reaksiyon göstermesi sebebiyle oluşur. Bazı vücutlar, polen (alerjen) gibi zararsız olan maddelere karşı aşırı hassas şekilde reaksiyonlar gösterebilir. Bağışıklık sistemi bu duruma karşı zincirleme bir tepki göstererek kendini korur. Öncelikle alerjenlere karşı antikor oluşturarak savaşır ve bazı hücrelere bağlanır. Tekrar alerjenle bir temas söz konusu olduğu zaman bu hücreler “histamin” adı verilen kimyasal maddeler salgılayabilir. Bu durumun sonucunda da kişilerde kaşıntı ya da hapşırma gibi alerjik reaksiyonlar görülebilir.
Saman Nezlesi Tanısı Nasıl Konulur?
Saman nezlesi tedavisinde hekimler öncelikli olarak hastaların sağlık öykülerini, şikayetlerini ve yaşam koşullarını sorgularlar. Hastaların alerjik reaksiyonlarını belirlemek amacıyla alerji testleri uygulanabilir. Bu testin uygulanması için olası alerjenler ön kol üzerine sürülür. Maddelerin cilt altına yedirilmesi amacıyla sürülen noktalar hafifçe çizilir. Kişilerin vücudunda reaksiyon gösteren alerjenler bir süre sonra böcek ısırması şeklinde şişer ve kızarmaya başlar.
Bazı durumlarda da hekimler kan testi ya da nazal provokasyon testi isteyebilir. Nazal provokasyon testinde burun mukozasına alerjenlerin ekstraları sürülür, alerjisi bulunan hasta hapşırmaya başlar, ardından burun akıntısı görülür ve mukoza zarı şişer. Bu durum da alerjik burun akıntısını kanıtlar.
Saman Nezlesi Bulaşıcı mıdır?
Polen, hayvan döküntüsü, ev tozu gibi farklı maddelerle temas sonrasında burun kaşıntısı ve tıkanıklığına sebep olan saman nezlesi, çoğu zaman nezle ile karıştırılsa da bulaşıcı bir özelliği yoktur.
Saman Nezlesi Nasıl Tedavi Edilir?
Saman nezlesi tedavisinin öncelikli amacı, bu duruma sebep olan alerjenlerden korunmaya dayalıdır. Ancak bazı zamanlarda kesin alerjenleri ortaya koymak oldukça zor olabilir. Alerjenlerden korunmanın da mümkün olmadığı durumlarda hekimler tarafından diğer tedavi yöntemleri uygulanabilir. Saman nezlesi tedavi sürecinde uygulanan yaklaşımlar şu şekildedir:
- Alerjenden korunma ve çevre kontrolü
- Medikal tedavi
- İmmünoterapi
Saman nezlesi tedavisinde yaklaşımlar özellikle kişilerin şikayetçi oldukları akıntı, kaşıntı ve hapşırma gibi belirtilerin giderilmesinde etkilidir. Ayrıca hekimler tarafından burnun iç yüzeyindeki şişlikleri de azaltan ilaç tedavileri uygulanabilir.
Yaygın olarak kullanılan bir diğer seçenek ise kortizon içerikli burun spreyleridir. Ancak tüm bu ilaçlar, özellikle uzman doktorlar tarafından kişilerin hastalık durumu ve şiddeti değerlendirildikten sonra verilen ürünlerdir. Saman nezlesinin medikal tedavi süreci aynı zamanda kişiler için çevre kontrolü danışmanlığını da kapsar. Uygulanabilecek diğer tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
- Alerjen uyaranlarla temasın kesilmesi
- Aşı tedavisi
- İlaç tedavisi
- Fototerapi
- Cerrahi tedavi
Saman Nezlesi için Hangi Bölüme Danışılmalıdır?
Saman nezlesi belirtileri yaşayan kişiler sağlık kuruluşlarının kulak–burun–boğaz bölümlerinden randevu alarak uzman hekimlere danışabilirler.
Saman Nezlesi ile Alerjik Rinit Farkı Nedir?
Toplumda sıklıkla karşılaşılan alerjik rahatsızlıklar, kişilerin günlük yaşam kalitesini ciddi anlamda olumsuz etkileyen sağlık sorunlarının başında gelir. Bu alerjik hastalıklardan biri de saman nezlesidir ve diğer bilinen adı da alerjik rinittir.