Pelvik taban hastalıkları dünya genelinde oldukça sık görülen ve yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Pelvik taban hastalıkları toplumda bu kadar yaygın olmasına rağmen şikayetlerin dile getirilmesindeki zorluklar, teşhis edilme aşamasındaki eksiklikler ve yeterince dikkate alınmaması nedeniyle hem hastalar hem de doktorlar tarafından ihmal edilmiş bir hastalık grubudur.

Pelvik taban hastalığı olan kişiler günlük yaşama katılma konusunda kısıtlamalar yaşamaktadır. İş, aile ve sosyal hayatlarının olumsuz etkilenmesi bu kişilerde toplumsal izolasyona sebep olabilmektedir. Genel olarak pelvik taban hastalıklarının kader olduğunu kabullenme ve bu nedenle çözüm aramama, halk arasında yaygın ancak yanlış bir düşüncedir.

Pelvik taban bölgesinin ve hastalıklarının karmaşık yapıda olması nedeniyle, bu hastaların birden çok tıbbi bölüm tarafından  değerlendirilmesi (multidisipliner yaklaşım) daha uygun olmaktadır. Amerikan Hastanesi Pelvik Taban Hastalıkları Merkezi’nin temel amacı; pelvik taban ile ilgili sorunları olan hastaları multidisipliner bakış açısı ile değerlendirmek ve kişiye özel tanı, tedavi ve bakım sağlayarak takip etmektir.
 



Gövdenin en alt kısmında leğen kemikleri arasında kalan bölüme ‘pelvik bölge’ adı verilir. Bu bölgenin içinde işeme (idrar torbası, üretra, prostat), üreme (rahim, yumurtalıklar, vajina) ve dışkılamada (rektum, anüs) görev alan ‘pelvik organlar’ bulunur.



Pelvik taban, leğen kemiğinin ön kısmı (pubis) ile omurga kemiğinin alt kısmı (kuyruk sokumu kemiği) arasında bir hamak gibi asılı duran, böylece leğen kemiğinin taban kısmını oluşturan bir grup kas ve bağ dokusu ile sinirlerden meydana gelen yapıdır.
 

  • Pelvik taban, sahip olduğu kas tonusu ve gerginlik sayesinde pelvik organları (mesane, rahim ve rektum) kaldıraç gibi destekleyerek organların normal yerinde durmasını sağlar. Bu sayede organ sarkmalarını (prolapsus) engeller.
  • Makatın ve idrar yolu dış ağzının etrafını sararak dışkı ve idrar kontrolünü sağlar. İstenmeyen zamanlarda kasılarak boşaltımı engeller ve kontrolsüz gaz, dışkı veya idrar kaçaklarının (inkontinans) engellenmesini sağlar.
  • İdrar yapma ve dışkılama isteği sonucunda uygun ortam olduğunda gevşeyerek idrar ve dışkılamanın kolaylıkla yapılmasını sağlar.
  • Pelvik taban kaslarının kuvveti cinsel ilişkide de çok önemlidir. Güçlü pelvik taban kasları cinsel ilişkinin kalitesini artırır.
 
WhatsApp-Image-2022-08-05-at-17-00-26.jpg

Pelvik taban kasları istediğimiz zaman sıkıp istediğimiz zaman gevşetebileceğimiz istemli çalışan kaslardır. İdrar torbası ve kalın bağırsaktaki düz kaslar istemsiz çalışırken pelvik taban kaslarının çalışması bizim kontrolümüzdedir. Kişinin idrar ve dışkı kontrolünü düzgün bir şekilde yapabilmesi için istemli ve istemsiz çalışan bu kas gruplarının uyum içinde çalışması gerekmektedir.

İdrar yaparken ve dışkılama esnasında pelvik kaslarımızı kullanarak işlemi kontrol edebiliriz. İdrar ve dışkı yapmak için ihtiyaç bulunmadığı veya uygun ortam olmadığı durumlarda, pelvik taban kaslarının kasılması gereken yerde yeterince kasılamaması, idrar, gaz veya dışkı kaçağına yol açar. İdrar ve dışkı yapma esnasında kasların gevşemesi gereken yerde yeterince gevşeyemediği durumlarda ise, idrar ve dışkılama zorluğu gibi sorunlar ortaya çıkar.
 



Bunun yanısıra, çeşitli nedenlerle pelvik taban kaslarının pelvik organları destekleme ve yerinde tutma fonksiyonu da bozulabilir. Bu durum pelvik taban kaslarının gereğinden fazla esneyip gevşemesi veya kasılarak toparlanma gücünün zayıflamasına yol açarak ‘pelvik organ sarkmaları (prolapsus)’ adı altında çeşitli hastalıkların oluşmasına neden olmaktadır.

Pelvik taban kaslarının zayıflaması çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına yol açar. Pelvik taban kaslarında zayıflamaya neden olan bazı durumlar şunlardır:
- İleri yaş
- Doğum yapma (Doğum sayısı ve zorluk seviyesi arttıkça sorun artar)
- Geçirilmiş ameliyatlar (Rahim, bağırsak ve idrar yolları ile ilgili ameliyatlar)
- Kabızlık, aşırı ıkınma, kronik öksürük, ağır kaldırma gibi karın içi basıncını arttıran durumlar
- Aşırı kilolu olma
- Diyabet hastalığı
- Radyoterapi uygulanması
- Kollajen doku hastalıkları
- Psikiyatrik hastalıklar

  • Gaz veya dışkı kaçırma
  • İdrar kaçırma
  • Uzun süreli kabızlık
  • Sık sık dışkılama gereksinimi
  • Tuvalet sonrası rahatlayamama, dışkının tam boşaltılmaması hissi, dışkıyı parmakla boşaltma gerekliliği
  • Şiddetli ıkınmaya bağlı makat bölgesinde ağrı ve kanama
  • Vajende veya makatta dolgunluk, pelvik organların dışarı sarkıyormuş hissi veya dışarı sarkmanın görülmesi
  • Sık idrara çıkma, idrarın geciktirilememesi veya yetersiz idrar yapma hissi
  • Pelvik ağrı; makatta, kasıklarda, vajinada veya idrar torbasında şiddetli ağrı hissi
  • Cinsel bozukluklar;
    • Cinsel birleşme esnasında ağrı hissi veya ilişkiye girilememesi
    • Cinsel ilişki sırasında uyarılma ve orgazmın azalması
    • Cinsel istek bozuklukları
    • Ereksiyon bozuklukları

  • İnkontinans (Dışkı, gaz veya idrar kaçırma)
    • Fekal inkontinans (Dışkı kaçırma)
    • Üriner inkontinans (İdrar kaçırma)
  • Pelvik organ prolapsusu (İdrar torbası, bağırsak, rahim sarkmaları)
    • Rektal prolapsus (Kalın bağırsağın makattan sarkması)
    • Sistosel (İdrar torbasının vajinadan sarkması)
    • Rektosel (Makat fıtığı – Kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun vajinadan sarkması veya fıtıklaşması)
    • Enterosel (İnce bağırsağın vajinadan sarkması)
    • Sigmoidosel (Kalın bağırsağın vajinadan sarkması)
    • Uterin prolapsus (Rahim sarkması)
  • Kronik kabızlık
  • Dışkılama bozuklukları
    • Obstrüktif defekasyon sendromu (Tıkayıcı dışkılama sendromu)
    • Anismus (Dissinerjik defekasyon, makatın aşırı kasılması/gevşeme kusuru)
    • Megarektum / megakolon (Tüm kalın bağırsakların ileri derecede genişlemesi)

 
  • Pelvik ağrı
    • Koksidinya (Kuyruk sokumunda ağrı)
    • Levator ani sendromu
    • Proktaljiya fugaks (Kalın bağırsağın son kısmında ağrı)
    • Pudental nöropati
    • Endometriozis ve jinekolojik problemler
    • İnterstisyel sistit (Ağrılı mesane sendromu)
  • Cinsel fonksiyon bozuklukları
    • Genito-pelvik ağrı veya penetrasyon bozukluğu (Vajinismus, disparoni, vulvodini)
    • Orgazm bozukluğu: Orgazm olamama, zor veya geç olma
    • Cinsel ilgi ve uyarılma bozukluğu
    • Erken veya geç boşalma
    • Erektil disfonksiyon (Sertleşme bozukluğu, iktidarsızlık)

Hastaların şikayetleri dikkatlice dinlenip ayrıntılı bir sorgulama ve fizik muayene yapıldıktan sonra bazı yardımcı tetkikler istenir.
  • Anorektal manometri
  • Endoanal ultrasonografi
  • Defekografi veya MR defekografi
  • Ultrasonografi (pelvik taban ve jinekolojik bölgeyi değerlendirir)
  • Balon atım testi
  • Elektromiyografi (EMG)
  • Ürodinamik testler
  • Sistoskopi
  • Kolonoskopi


Pelvik taban hastalarında tek bir neden sorumlu olabileceği gibi, birden fazla sorun birlikte de bulunabilmektedir. İlk olarak hasta değerlendirmesinde ‘Pelvik taban distres envanteri’ ölçeği kullanılarak birbirine eşlik eden durumlar gözden geçirilmelidir. Daha sonra hastalığın şiddetini ve yaşam kalitesine olan etkisini sayısal değerler ile ortaya koymak için bazı ek ölçek ve anketler yapılmalıdır. Böylece hastalığın başlangıçtaki şiddeti ve etkisi ile tedavi sonrasındaki durumlar karşılaştırılabilir. Pelvik taban hastalıkları merkezimizde hastalıkların başlangıçtaki şiddetini ölçmemize ve tedavi yanıtını değerlendirmemize yardımcı olan çok sayıda anket ve ölçekler kullanılmaktadır.

Pelvik taban hastalığı olan kişilerde tedavi; hastalığa, hastalığın şiddetine, yaşam kalitesi üzerine olan etkisine, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve eşlik eden hastalıklarına göre cerrahi dışı basit yaklaşımlardan ciddi ameliyatlara kadar değişebilmektedir. Hastalara hangi tedavinin uygun olacağı kararının, birden çok hekimin birarada bulunduğu multidisipliner yaklaşımlarla verilmesi daha doğrudur.
  • Yaşam tarzı değişikliği
  • Pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri)
 
 
  • Pelvik taban rehabilitasyonu (Biofeedback, manuel tedavi, nöromüsküler elektrik stimülasyonu)

  • İlaç tedavileri
  • Anal tıkaç (plug) uygulaması
  • Pesser uygulaması
  • Rektal irrigasyon yöntemleri
  • Perkütan veya yüzeyel prob ile tibial sinir stimülasyonu
  • Sakral sinir stimülasyonu
  • Botulinum toksin enjeksiyonu
  • Jinekolojik trombositten zengin plazma (PRP) ve hyalüronik asid uygulaması
  • Jiinekolojik lazer uygulaması
  • Cerrahi yöntemler


Genel Cerrahi
Kadın Hastalıkları ve Doğum
Üroloji
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
Gastroenteroloji
Nöroloji
Algoloji
Radyoloji
Psikiyatri
Psikoloji: 
Beslenme ve Diyetetik

Pelvik taban hastalıkları biyolojik olduğu kadar, psikolojik ve sosyal açıdan da olumsuz etkilere sahiptir. Yaşam aktivitelerinin kısıtlanması sonucunda kişinin yaşam kalitesi düşerken, sürekli yaşanan rahatsızlık hissi sosyal, iş ve aile ilişkilerini olumsuz etkilemekte ve kişinin kendisini toplumdan soyutlamasına neden olmaktadır.

Özellikle bedenle ile ilgili sahip olunan olumsuz düşünceler ve değişen yaşam şekline adaptasyon göstermede yaşanan problemler, kişinin yoğun kaygı ve depresif duygular deneyimlemesine sebep olmaktadır. Bu durum kişilerin tedavi sürecine uyum sağlamasını zorlaştırmakta ve bu gibi durumlarda hastalara psikolojik destek (psikoterapi, nefes egzersizleri, ilaç desteği gibi) sağlanmaktadır.

Pelvik taban hastalıkları merkezi bütünsel ve hasta-merkezli bir yaklaşımla, kişinin fizyolojik ve psikolojik durumunun eş zamanlı değerlendirilmesi ile tanı ve tedavi sürecinin ilerlemesini amaçlamaktadır.