Fibromiyalji Nedir?
Fibromiyalji, yaygın ve kronik bir ağrı sendromudur. Fibromiyalji, ağrının ön planda olduğu, her bireyi farklı bir şekilde etkileyebilen, karmaşık ve çok yönlü bir durumdur. Birden çok noktada eklem sertliği, kronik ve yaygın ağrının yanı sıra; yorgunluk, bilişsel işlev bozukluğu, duygu durum bozuklukları ve uykusuzluk semptomları ile tanımlanabilir.
Şiddetli baş ağrıları, depresyon, dismenore ve irritabl bağırsak sendromu gibi semptomlarla da karşımıza çıkabilen bu hastalık genellikle kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür.
Fibromiyalji sendromunun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, genellikle nörolojik, biyolojik ve psikolojik faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Standart bir tedavi protokolü yoktur. Mevcut kanıtlar, tedavinin hastanın klinik durumları göz önünde bulundurarak bireye özgü ve multidisipliner yaklaşımla düzenlenmesini önermektedir.
Beslenme ve Diyet bölümümüzden
Uzm. Dyt. Simay Karadeniz
tarafından hazırlanan yazımızda fibromiyalji ve beslenme konusunda detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Fibromiyalji Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?
Fibromiyalji hastalarının dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Öncelikle, düzenli ve dengeli beslenme hastaların genel sağlığı için son derece önemlidir. Anti-inflamatuar özelliklere sahip besinler tüketmek, ağrı ve inflamasyonu azaltabilir. Bu besinler arasında balık, yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, kuruyemişler, zeytinyağı gibi antioksidan özelliklere sahip besinler bulunmaktadır. Bazı fibromiyalji hastaları düşük vitamin veya mineral seviyelerine sahip olabilir. Uzman bir hekime danışarak kan tahlilleriniz göz önünde bulundurularak, varsa eksikliklerin tamamlanması faydalı olacaktır.
Susuz kalmak, fibromiyalji semptomlarını kötüleştirebileceğinden, yeterli miktarda su içmek önemlidir. Kafein ve alkol gibi dehidrasyona neden olabilecek içeceklerden kaçınılmalıdır.
Yapılan araştırmalar, düzenli ve hafif egzersizin fibromiyalji belirtilerini azaltabileceğini göstermektedir. Ancak, aşırı egzersiz veya ağır aktiviteler fibromiyalji hastalarında ağrı ve yorgunluğu artırabilir. Egzersiz programlarının bir uzman eşliğinde planlaması gerekmektedir.
Egzersizin yanı sıra kaliteli ve yeterli uyku, hastaların ağrı ve yorgunlukla başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Uyku düzenini sağlamak için düzenli uyuma saatleri belirlemek, uyku ortamını düzenlemek ve uyku öncesi rahatlama teknikleri uygulamak faydalı olabilir.
Aynı zamanda stres, fibromiyalji belirtilerini arttırarak, kişilerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri gibi stres azaltıcı tekniklerin düzenli olarak uygulanması, hastalarının stres yönetimine yardımcı olabilir.
Fibromiyalji Hastaları Nasıl Beslenmeli?
Fibromiyalji hastaları için dengeli bir diyet benimsemek önemlidir. Günlük öğünlerin sağlıklı ve dengeli bir şekilde oluşturulması, protein, sağlıklı yağlar, kompleks karbonhidratlar, lif ve antioksidan açısından zengin yiyecekleri içeren bir beslenme planı tercih edilmesi gerekir. Beslenme planı anti-enflamatuar özelliklere sahip, bağışıklık sistemini destekleyen ve enerji seviyelerini dengede tutacak şekilde takip etmelidir. Özellikle anti-inflamatuar özelliklere sahip besinler tüketmek, ağrı ve inflamasyonu azaltabilir. Bu besinler arasında antioksidan özelliklere sahip balık, yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, kuruyemişler, zeytinyağı gibi besinler bulunmaktadır. Katkı, koruyucu ve renklendirici gibi tetikleyicileri içeren besin gruplarını tüketmek atakları arttırabilmektedir. Protein, kas ve doku tamiri için de gerekli olduğundan yeterli miktarda alınması da önemlidir. Aynı zamanda yeterli miktarda su içmek vücut fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlar, toksinlerin atılmasına yardımcı olur ve kas ve eklem sağlığını destekler.
Fibromiyalji hastalarında Düşük kalorili diyetlerin, Düşük fodmap diyetinin, Glutensiz diyetin, Vejetaryen diyetlerin ve Akdeniz diyetinin ağrı semptomlarını hafiflettiği, uyku düzeninde ve depresyonda iyileşmeye yol açtığı çalışmalarda ortaya konmuştur. Bu bilgiler ışığında kişinin ihtiyacının saptanarak bireyselleştirilmiş beslenme planı oluşturmak esastır.
Fibromiyalji Hastaları İçin Önerilen Besinler Nelerdir?
-
Omega-3 yağ asitleri: Anti-enflamatuar etkileri sayesinde inflamasyonu azaltır. Somon, sardalya, keten tohumu, chia tohumu ve ceviz gibi omega-3 açısından zengin gıdalardır.
-
Renkli sebzeler: Antioksidanlar bakımından zengindir ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Ispanak, brokoli, havuç, kırmızı biber ve tatlı patates gibi sebzeler, günlük beslenme planında yer almalıdır.
-
Meyveler: Antioksidanlar ve vitaminler açısından zengin olduğundan tüketilmelidir. Özellikle çilek, böğürtlen, ahududu ve yaban mersini gibi koyu renkli meyveler, anti-enflamatuar özelliklere sahiptir.
-
Tahıllar: Sindirim sağlığını desteklemek için lif açısından zengindir. Aynı zamanda enerji seviyelerini dengede tutarlar. Kişisel semptomlar göz önünde bulundurularak, tahılların glutensiz seçenekleri tercih edilebilir.
-
Bitki bazlı proteinler: Lif ve protein açısından zengin olup hayvansal kaynaklı proteinin azaltılması gereken noktada tercih edilebilir. Fasulye, mercimek ve nohut gibi bitki bazlı protein kaynakları, bağışıklık sistemini destekler ve inflamasyonu azaltabilir.
-
Yoğurt ve probiyotikler: Yoğurt gibi probiyotikler açısından zengin yiyecekler, sindirim sağlığını destekler ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca bazı fibromiyalji semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilirler.
-
Su: Yeterli miktarda su içmek, vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı olur, sindirimi düzenler ve genel sağlık üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Susuz kalmak, fibromiyalji semptomlarını kötüleştirebilir.
Fibromiyalji hastaları, bu besinleri düzenli olarak tüketerek genel sağlıklarını ve semptomlarını yönetmeyi destekleyebilirler. Ancak, bireysel ihtiyaçlar ve toleranslar farklılık gösterebilir, bu nedenle bir beslenme uzmanı veya diyetisyenle çalışmak önemlidir.
Fibromiyalji Hastaları İçin Kaçınılması Gereken Besinler Nelerdir?
-
İşlenmiş gıdalar: İşlenmiş gıdalar genellikle rafine edilmiş şekerler, doymuş yağlar ve katkı maddeleri içerir. Bu tür gıdaların tüketimi, inflamasyonu artırabilir ve genel sağlık üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
-
Rafine şekerler: Şeker içeriği yüksek olan gıdalar, kan şekerinde ani yükselmelere neden olabilir ve enerji seviyelerinde dalgalanmalara yol açabilir. Ayrıca inflamasyonu artırabilirler.
-
Kafein: Kafeinli içecekler, uykusuzluğa, sinirliliğe ve anksiyeteye neden olabilir. Fibromiyalji hastaları genellikle uyku sorunları yaşarlar ve kafein tüketimi bu sorunları kötüleştirebilir.
-
Alkol: Alkol tüketimi, uyku kalitesini bozabilir ve ağrıyı artırabilir. Ayrıca alkol, vücuttaki inflamasyonu artırabilir ve sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir.
-
Aşırı tuz: Aşırı tuz tüketimi, vücutta su tutulmasına ve şişkinliğe neden olabilir. Ayrıca inflamasyonu artırabilir ve kan basıncını yükseltebilir.
-
Yüksek yağlı ve kızarmış yiyecekler: Yüksek yağ içeriği olan ve kızartılmış yiyecekler, inflamasyonu artırabilir ve sindirim sağlığını olumsuz etkileyebilir.
-
Glutenli tahıllar: Bazı fibromiyalji hastaları, glutenin semptomları kötüleştirdiğini rapor etmişlerdir. Bu nedenle, buğday, arpa ve çavdar gibi gluten içeren tahıllardan kaçınmak bazı kişilere faydalı olabilir.
Her fibromiyalji hastası farklı olduğu için, hangi yiyeceklerin semptomları kötüleştirdiğini belirlemek bireysel olarak değişebilir. Ancak, yukarıda belirtilen besinler genellikle fibromiyalji semptomlarını kötüleştirebilecek besinlerdir.
Fibromiyalji Hastaları İçin Örnek Beslenme Programı:
Sabah:
- 1 dilim karabuğday ekmeği üzerine;
- Avokado ezmesi ve poşe yumurta
- Cevizli, domatesli ve öğütülmüş keten tohumlu zeytin salatası
- Rendelenmiş havuç, kırmızı biber, roka ve göbek ile mevsim salata
Öğle - Akşam:
- Izgara tavuklu sebze salatası (Marul, roka, fesleğen, ızgara kabak, patlıcan, havuç)
- Yoğurt içerisine; 3 kaşık filizlendirilmiş yeşil mercimek + salatalık + semizotu
- Sebzeli karabuğday pilavı
ya da
- Fırında defne yapraklı somon ve tatlı patates
- Buharda haşlanmış, zeytinyağlı-limonlu brokoli ve karnabahar
- 4 renkli ve Kinoalı salata
Ara Öğünler:
Ev yoğurdu içerisine;
- Yaban mersini veya ahududu + Bir avuç çiğ badem veya ceviz
ya da
- Roka, ceviz ve filizlendirilmiş çıtır mercimek ile meyve salatası
- Limonlu yeşil çay