Akne Nedir?
Akne, halk arasında sivilce olarak bilinen ve sık görülen bir deri hastalığıdır. Bu hastalık, kıl ve yağ bezinin bir arada oluşturduğu pilosebase birim adı verilen yapıyı etkiler. Akne, çok sık görülen bir deri rahatsızlığı olsa da hakkında bilinmeyen pek çok şey vardır. 19. yüzyılın başlarında İngiliz hekimler tarafından bir hastalık olarak ilk kez tanımlanan akne, hayatlarının bir döneminde kişilerin yaklaşık %85-100'ünü etkiler.
Dermatoloji Bölüm Başkanı doktorumuz
Prof. Dr. Sibel Alper
tarafından hazırlanan bilgilendirici yazımızda, Akne (Sivilce) hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Kimleri Etkiler?
Akne genellikle ergenlik çağı hastalığı olarak kabul edilir ancak hayatın her döneminde türlü sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Genç erişkinlerin ve ergenlik dönemindeki bireylerin %85'ini etkiler. Cinsiyete göre farklılık gösterir ve kadınlarda, erkeklerden daha erken yaşta ortaya çıkabilir.
Akne Türleri Nelerdir?
-
Beyaz noktalar: Bu tür sivilceler, cilt yüzeyinde beyaz bir baş oluşturur. Genellikle gözeneklerin tıkanması sonucu oluşurlar ve iltihaplı değildirler.
-
Siyah noktalar: Bu tür sivilceler de gözeneklerin tıkanması sonucunda oluşur ancak bu durumda gözenek açık kalır ve içerideki yağ ve ölü cilt hücreleri okside olur ve siyahlaşır.
-
Papüller: Bunlar genellikle küçük, sert, hassas ve genellikle iltihaplı olan kırmızı lekelerdir. Genellikle cildin altındaki tıkanmış gözeneklerden kaynaklanırlar.
-
Püstüller: Püstüller genellikle büyük, iltihaplı, ağrılı ve kırmızıdır ve genellikle beyaz veya sarı bir başa sahip olurlar. Cilt altında biriken bakteri ve iltihap nedeniyle oluşurlar.
-
Nodüller: Bunlar genellikle oldukça büyük, sert, ağrılı ve cildin derinliklerinde bulunan iltihaplı sivilcelerdir. Daha şiddetli akne vakalarında görülürler.
-
Kistler: Kistler genellikle büyük, iltihaplı, ağrılı ve cildin derinliklerinde bulunan sivilcelerdir ve genellikle pusla doludur. Kistler, bu türlerin en şiddetli ve ağrılı formudur ve tedavi edilmezse kalıcı cilt izlerine neden olabilirler.
Akne Oluşumuna Sebep Olan Faktörler
Bu faktörlerden herhangi biri veya birkaçı akne oluşumuna neden olabilir ancak herkesin akne oluşumundaki belirleyici faktörleri değişkenlik gösterebilir. Bu faktörlerin belirlemek ve uygun tedaviyi uygulamak için bir dermatoloğa başvurulmalıdır. En yaygın sebepler ise şunlardır:
-
Hormonal Değişiklikler: Ergenlik, menstruasyon, hamilelik ve menopoz gibi durumlar sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler, yağ bezlerini daha fazla sebum (cilt yağı) üretmeye teşvik edebilir. Bu, gözeneklerin tıkanmasına ve aknenin oluşmasına yol açabilir.
-
Yağlı ve İşlenmiş Gıdaların Tüketimi: Bazı araştırmalar, süt ürünleri ve yüksek glisemik indeksli gıdaların (örneğin beyaz ekmek ve patates) tüketiminin akne riskini artırabileceğini göstermiştir.
-
Stres: Stresin akneyi tetiklediği bilinmektedir. Stres, vücudun daha fazla yağ üretmesine neden olan hormonların salgılanmasına sebep olabilir.
-
İlaçlar: Kortikosteroidler, lityum veya testosteron gibi bazı ilaçlar akne oluşumuna neden olabilir.
-
Bakteriler: Cilt üzerinde bulunan ve genellikle zararsız olan P. acnes bakterisi, tıkanmış bir gözenek içerisinde hızla çoğalabilir ve iltihaplı bir lezyon oluşturabilir.
-
Makyaj ve Cilt Bakım Ürünleri: Yağlı veya komedojenik (gözenekleri tıkayan) makyaj ve cilt bakım ürünleri akneyi kötüleştirebilir veya yayılmasına neden olabilir.
-
Fiziksel Sürtünme veya Basınç: Spor ekipmanı, sırt çantaları, kıyafetler veya telefonlar gibi cilt üzerine sürtünme veya baskı yapan şeyler akneyi kötüleştirebilir.
Akne Türlerine Göre Tedavi Yöntemleri
Akne tedavisinin amacı; mevcut lezyonların iyileştirilmesi, yeni lezyonların önlenmesi, skar oluşumunun engellenmesi ve hastanın yaşam kalitesinin artırmasıdır.
Tedavi seçenekleri;
- Hafif akneler için topikal uygulamalar
- Daha şiddetli durumlar için oral ilaçlar ve çeşitli prosedürler (kimyasal peelingler, lazer tedavisi ve diğer cilt temizleme teknikleri) içerebilir.
Akne tedavisinde genellikle Retinoidler, Adapalene ve çeşitli antibiyotikler kullanılır.
- Topikal Tedaviler: Sivilce tedavisinde ilk basamak genellikle topikal (cilt üzerine uygulanan) ilaçlardır. Bunlar arasında;
- Benzoil peroksit (antibakteriyel ve komedolitik etkisi olan)
- Salisilik asit (cilt hücrelerinin soyulmasını teşvik eder)
- Azelaik asit ve topikal retinoidler (komedon oluşumunu engeller) bulunur.
- Antibiyotikler: Orta ila şiddetli akne durumlarında, doktorlar genellikle topikal tedavilere ek olarak oral antibiyotikler (tetrasiklin, eritromisin, vb.) reçete ederler. Bu ilaçlar cilt üzerindeki iltihaplı bakterileri hedef alır.
- Hormonal Tedavi: Özellikle kadınlarda hormonal değişiklikler akne oluşumuna katkıda bulunabilir. Bu nedenle, oral kontraseptifler veya anti-androjen ilaçlar bazen akne tedavisi için etkili olabilir.
- İzotretinoin: Şiddetli nodül veya kistik akne durumlarında, genellikle İzotretinoin (Accutane) reçete edilir. Bu güçlü ilaç, sebum (cilt yağı) üretimini azaltır ve hücre yenilenmesini hızlandırır. Ancak ciddi yan etkileri olabileceğinden, genellikle diğer tedavi seçeneklerinin başarısız olduğu durumlarda kullanılır.
- Lazer ve Işık Tedavileri: Lazer tedavileri, cildin alt katmanlarına ulaşarak sivilceleri tedavi eder ve cilT görünümünü iyileştirir. Işık tedavileri (örneğin mavi ışık tedavisi), cilt üzerindeki bakterileri hedef alır.
- Akne Cerrahisi: Şiddetli akne durumlarında dermatologlar aknenin içindeki iltihaplı dokuları çıkarmak için cerrahi işlemlere başvurabilir.
Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tedavi sırasında düzenli olarak tam kan sayımı yapılmalıdır. Özellikle sürekli alkol alan, antikonvülsan ilaç kullanan veya yaşı ileri hastalarda folat eksikliği olabileceği unutulmamalıdır. G-6-PD enzim eksikliği olanlarda hemoliz görülebilir. Tedavi sırasında bu hastalara düzenli olarak böbrek fonksiyon testleri yapılmalıdır.
Tedavi sürecinde gündelik hayatta alınabilecek önlemler arasında şunlar yer alır:
- Cilt bakımına dikkat etmek
- Aşırı sürtünmeden kaçınmak
- Hafif, deriyi soymayan temizleyiciler kullanmak
Sivilce Lekesi Nedir?
Sivilce lekeleri, post-inflamatuar hiperpigmentasyon (PIH) olarak bilinir. PIH, ciltte inflamasyon veya yaralanma sonrasında ortaya çıkan bir durumdur. İnflamasyon, melanin üretiminde bir artışa neden olur ve bu da cildin renk değiştirmesine yol açar.
Sivilce Lekesi Neden Oluşur?
Hassas ciltleri olan kişilerde veya daha koyu tenli kişilerde PIH daha yaygın olabilir. Ayrıca sivilceleri sıkan veya tahriş eden kişilerde de sivilce lekeleri daha sık görülebilir. Sivilce lekeleri genellikle zamanla solsa da, bazı durumlarda dermatolojik tedavi gerekebilir.
Sivilce Oluşumu Nasıl Önlenir?
Herkesin cildi farklıdır ve neyin işe yarayıp yaramayacağını belirlemek deneme yanılma gerektiren bir süreç olabilir. Sivilce oluşumunu önlemek için aşağıdaki önerilere dikkat edebilirsiniz:
-
Düzenli Cilt Bakımı: Cildinizi temiz tutmak, fazla yağ ve ölü deri hücrelerinin birikmesini önleyerek sivilce oluşumunu azaltabilir.
-
Yağlı Ürünlerden Kaçının: Cilt bakım ürünleri ve makyaj malzemeleri seçerken, 'yağsız' veya 'komedojenik olmayan' olan ürünleri tercih edebilirsiniz. Bu ürünler ciltteki gözenekleri tıkamaz ve cildinizin nefes almasını sağlar.
-
Sağlıklı Beslenme: Diyetin sivilce üzerinde etkisi olduğu gösterilmiştir. Süt ve süt ürünleri, beyaz un, rafine şekerden uzak durulmalıdır. Önerilen Akdeniz usulü beslenmedir. Dengeli, sağlıklı bir diyet benimsemek sadece cilt açısından değil genel sağlık durumunun korunması açısından da önemlidir.
-
Su Tüketin: Yeterli miktarda su içmek, cildinizin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.
-
Stresi Yönetin: Stresin cilt sağlığını etkileyebileceği bilinmektedir. Stresinizi yönetmek ve rahatlama tekniklerini öğrenmek, cildinizin daha sağlıklı olmasına katkı sağlayacaktır.
-
Uyku Düzeninize Dikkat Edin: Yeterli uyku almak cilt sağlığı için önemlidir. Uykusuzluk, cilt sorunlarının kötüleşmesine yol açabilir.
Akne Rahatsızlıkları için Hangi Bölüme Gidilir?
Akne belirtileri gösteren kişiler hastanemizin
Dermatoloji
bölümüne başvurabilirler.
Akne ile ilgili randevu talepleriniz için çağrı merkezimize 444 3 777 numaralı telefondan 7/24 ulaşabilir ya da web sitemizden randevu talebi oluşturabilirsiniz. Amerikan Hastanesi’nin sunmuş olduğu e-Sağlık hizmetleri kapsamında hekimlerimizle hastaneye gelmenize gerek kalmadan online görüşmeler de sağlayabilirsiniz.