Tıp teknolojilerindeki gelişmeler, sadece çözümsüz hastalıklara çare bulmakla kalmıyor, daha öncenin zorlu tedavileri için de süreci kolaylaştıran ve konforlu çözümler getiriyor. Özellikle de meme kanseri tedavilerinde. Günümüzde meme kanseri tedavisinde tüm meme dokusunun alınması gerekmiyor örneğin, cerrahi operasyonla sadece tümörlü kısım çıkartılarak, kalan doku korunabiliyor. Ayrıca ileri tıp teknolojileri sayesinde ameliyatlardan sonra hastalarımıza intraoperatif radyoterapi (IORT) ve/veya eksternal radyoterapi dahil, birkaç tedavi seçeneği sunuluyor. Meme kanseri için IORT (İntraoperatif Radyasyon tedavisi), harici ışın radyoterapisinin aksine, radyasyonun tüm meme yerine doğrudan tümörün çıkarıldığı alana yapılması amacıyla uygulanıyor. Böylece hem radyasyon tek bir dozda verilebiliyor ve bu doz, harici radyasyondan daha az yan etkiye yol açıyor. Üstelik işlem sadece kanserin bulunduğu bölgeyi hedef alıyor.
İntraoperatif Radyasyon tedavisi (IORT) nedir?
Lumpektomi (kanser nedeniyle memenin bir bölümünün çıkarılması) sırasında radyasyonun özel cihazlarla tümörün çıkarıldığı tümör yatağına uygulanması, İntraoperatif Radyasyon tedavisi (IORT) olarak isimlendiriliyor. Erken evre meme kanserleri için tercih edilen bu tedavi, tüm memeye yapılan radyasyon terapisinden (harici ışın radyoterapisi- EBRT) daha farklı çalışıyor. Gerekli durumlarda intraoperatif radyoterapi, harici radyoterapi veya kemoterapi ile birleştirilebiliyor.
IORT’un benzer uygulamalara göre başlıca avantajları şöyle sıralanıyor:
- Daha kısa bir prosedür.
- Birkaç hafta boyunca her gün yapılması yerine, tek bir doz halinde verilebiliyor.
- EBRT'ye kıyasla daha az yan etkiye sahip.
- Tümör bölgesine daha yüksek dozda radyasyon sağlıyor.
- Sağlıklı dokuları koruyarak, sadece tümörün çıkarıldığı tümör yatağına uygulanıyor.
IORT, ameliyat sırasında uygulanan ve en fazla yarım saat alan bir işlem. Operasyon sonrası verilen ve birkaç hafta sürebilen radyoterapi seanslarıyla devam eden standart tedavi programlarına göre en önemli avantajı, hastanın tedavi sonrasında bir de radyoterapi merkezine gitmek zorunda kalmaması. Çünkü koruma amaçlı radyoterapi tedavisinin cerrahi operasyon gününde tamamlanmasını sağlıyor.
Hangi evre meme kanseri hastaları İntraoperatif Radyasyon tedavisi alabiliyor?
50 yaşın üzerindeyseniz ve erken evre meme kanseriniz varsa, IORT'tan yararlanma olasılığınız çok daha yüksek.
İntraoperatif Radyasyon tedavisi ne sıklıkla yapılıyor?
İORT özel bir ekipman gerektiriyor, her sağlık kuruluşunda bulunamıyor. Bu nedenle, harici ışın radyoterapisine oranla çok daha az kullanılıyor ve özel şartlarda yapılabiliyor.
Meme kanserini tedavi etmek için İntraoperatif Radyasyon tedavisi nasıl uygulanıyor?
Meme kanserinin tedavisinde IORT mastektomi (tüm memenin çıkarılması) uygulanmayan, lumpektomi (memeden bir tümörün çıkarılması) geçiren hastalar için kullanılabilen bir işlem. IORT cihazıyla düşük enerjili, yüksek dozlu radyasyon ameliyathanede operasyonla tümör çıkartıldıktan hemen sonra tümör yatağına (tümör memeden çıkartıldıktan sonra kalan boşluğa) İORT cihazı aracılığıyla doğrudan uygulanabiliyor.
Lumpektomi operasyonunun ardından IORT cihazındaki küresel aplikatör doğrudan tümör yatağına yerleştiriliyor ve bu aplikatör aracılığıyla, radyasyon terapisinde taşınandan daha düşük dozda radyasyon bölgeye iletiliyor.
İntraoperatif Radyasyon tedavisi için nasıl hazırlanılıyor?
Ameliyat günü radyasyon onkolojisi doktoru, uygun radyasyon dozu ve radyasyon ışınları için doğru açıları belirler ve ameliyattan önce sizi bilgilendirir. Bu işlem sırasında, ameliyat nedeniyle uyuduğunuz için hiçbir şey hissetmez veya görmezsiniz.
Uygulama nasıl yapılıyor?
Radyoterapi uygulamasında öncelikle tümör ameliyatla çıkartılır. Daha sonra IORT iletimi, tümörün bulunduğu yerde, düşük kuvvette KV ışınları yoluyla yapılır. Radyoterapi sırasında, hedeflenen hastalık yatağı dışında başka bir organınız ışına maruz kalmaz. Yarım saat süren ışın tedavisi sonrasında ameliyat planlandığı gibi bitirilir.
İşlem ne kadar sürer?
IORT tedavisi, IORT cihazına bağlı olarak genellikle yaklaşık 30 dakikada tamamlanır.
İntraoperatif Radyasyon tedavisi sırasında uyuyacak mıyım?
Evet, anestezi altında uyuyacaksınız.
İşlemden sonra ne beklemeliyim?
Ameliyattan sonra üzerinizde ışın taşımayacağınız için rutin ameliyat süreci geçerli olur. İşlemden sonra yeterince dinlendiğinizden, yeterli sıvı aldığınızdan ve besleyici öğünler yediğinizden emin olun.
İntraoperatif Radyasyon tedavisinin avantajları nelerdir?
Meme intraoperatif radyoterapinin birçok avantajı var:
- Gerekli radyasyonun tamamı tek seferde verilebilir. Meme kanseri için “standart” radyasyon tedavisi programı, 6 haftaya kadar haftada 5 gündür. IORT zaman kazandırır ve hasta için daha verimli ve kullanışlıdır.
- IORT'taki radyasyon dozu, harici ışın radyoterapisine kıyasla çok daha düşüktür.
- Yakınlarında normal/sağlıklı organ ve dokular varsa IORT teknolojisiyle daha az radyasyona maruz kalır.
- İleride memede başka bir tümör bulunursa ve gerekli görülürse hastanın memesi alınmadan sadece tümör çıkarılabilir. (Harici radyasyon tedavisinde tüm meme dokusunun alınması gerekebilmektedir.)
- IORT, harici ışın radyoterapisinden önemli ölçüde daha düşük maliyetlidir.
İntraoperatif Radyasyon tedavisi ağrılı mı?
Prosedür size hiç zarar vermeyecek. İşlem sonrasında bölgede ağrılı morluklar olabilir.
Prognoz nedir? İntraoperatif Radyasyon tedavisi ne kadar etkilidir?
Bazı çalışmalar, İntraoperatif Radyasyon tedavisinin harici radyoterapi kadar etkili olduğunu göstermiştir. Patoloji raporunda farklı bir durum çıkarsa, İntraoperatif Radyasyon tedavisi üzerine harici radyoterapi (EBRT) uygulanması gerekir (her 7 hastadan birinde). Lokal nüks (aynı memede geri dönen kanser) riskine gelince; nüks oranı, IORT için bu oran yüzde 2.1 iken EBRT için yüzde 1'dir.