Demans Nedir?
Halk arasında demans ve Alzheimer çok sık karıştırılan ve merak konusu olan tanılar. Genelde demans bir şemsiye kavram olup her türlü entelektüel /zihinsel becerilerin günlük yaşam aktivitelerini etkileyerek bağımsız yaşamı engellemesi demek. Tanı hasta muayenesi, hasta yakını verisi ve objektif kognitif değerlendirmeyle yapılır.
Alzheimer Nedir?
Alzheimer hastalığı en sık görülen demans çeşidi olup (bütün demansların % 60-70’ı), başlarda yakın dönem hafıza bozukluğuna yol açıp, zaman içinde diğer kognitif alanları de etkileyen nörodejeneratif bir hastalıktır. Genelde sinsi başlayıp, gitgide artan ve yavaş ilerleyen bir klinik tablo sergiler.
Alzheimer Belirtileri Nelerdir?
Alzheimer genelde kısa dönem konuşma ve olayları hatırlayamamak, konuşurken kelime bulma zorluğu çekmek, kişi ve nesne isimlerini unutmak, hep aynı soruları sormak ya da aynı hikayeleri anlatmak, kişisel nesneleri nereye koyduğunu bulamamamak, karar verme güçlüğü, yol karıştırmak , parasal konularda güçlük çekmekle başlayıp daha sonra öbür zihinsel becerileri de etkileyen progresif bır hastalıktır.
Alzheimer Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaş en önemli risk faktörü olarak başı çeker; 85 ve üstü yaşlarda Alzheimer riski %30 üzerine çıkıyor. Apo E spesifik geni, sınırlı eğitim, kadın olmak, aile hikâyesi, kafa travması, serebro-vasküler riskler (felç, diyabet, yüksek tansiyon/kolesterol, sigara tiryakiliği, alkolizm gibi) çevresel stres (depresyon, uykusuzluk, hava kirliliği) ve serebral amiloidosis diğer risk faktörleri olarak tanımlanmıştır. Genetik Alzheimer hastalığı bütün tanıların sadece % 10’unun altında görülen etiyolojik nedendir. Şu an bilinen üç farklı gende dominant mutasyon olarak taşınır. 65 yaş öncesi, erken başlangıçlı seyreden Alzheimer hastalığının %13’ü genetik kökenlidir.
Alzheimer Tanısı Nasıl Koyulur?
Doktorun çok dikkatli nörolojik ve kognitif muayenesi dışında belirli kan testleri, manyetik rezonans görüntüleme (MRI), nöropsikolojik testler standart teşhis için çok sık kullanılan verilerdir. Beyin omurilik sıvısı biyoişaretleyicileri, Pozitron Emisyon Tomografisi (FDG-PET, Amiloid/Tau PET ) daha az sıklıkla kullanılan ve tanımı zor hastalarda tercih edilen yöntemlerdir.
Alzheimer Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Yıllardır bilinen bir hastalık olmasına rağmen henüz insanların neden Alzheimer hastalığına yakalandığı konusunda kesin bir bilgi yok. Alzheimer hastalığında nöropatolojik değişikler amiloid plak ve nörofibriler yumak birikimi, nöronal ve sinaptik kayıp, inflamasyon, atrofi ve hücre ölümü içerir . Beyindeki bu değişiklikler aynı zamanda birçok nörotransmitter bozukluğuna da yol açar.
Bugüne kadar ki çoğunluk ilaç denemeleri anormal amiloid ve tau birikmesine yöneltildi, ama sonuçlar henüz tatmin edici değil. Alzheimer hastalığı için spesifik ilaçlar hastalığın seyrini yavaşlatmak ve bazı semptomları azaltmak için kullanılıyor. Bunun yanı sıra hastanın aldığı, zihinsel işlevi azaltacak ya da bozacak ilaçları elimine etmekte gerekli. Hastalığın son evrelerinde görülen davranış bozuklukları ev tedavisinde çok zorlu olabiliyor, dolayısıyla bu kronik hastalığın tedavisinde hasta ve bakıcı eğitimi/desteği çok önem kazanıyor.
Alzheimer’dan Korunma Yöntemleri Nelerdir?
Yapılan çalışmalarda düzenli fiziksel aktivite ve Akdeniz diyetinin bilimsel olarak demansı önlediği bilinmektedir. Kilo korumaya yardımcı olan bu öğeler yüksek tansiyon/kolesterol, şişmanlık ve diyabeti önleyerek serebro-vasküler risk faktörlerini azaltırlar. Entelektüel/sosyal aktiviteleri devam ettirmek hem ruh hem de kognitif sağlık için önemli. Yeni bilgi ve beceriler öğrenmek beyin stimülasyonu için gerekli. Kaliteli uyku, görme ve duyma bozukluklarını gidermekte demans önleyici tedbirler arasında yer almaktadır.