Rahim Ağzı Kanserine Karşı Human Papilloma Virüs Aşılaması
Servikal kanser (rahim ağzı kanseri), dünya üzerinde en sık rastlanan üçüncü jinekolojik kanser tipidir. Yılda yaklaşık 500.000 kadına servikal kanser tanısı konur ve tanı konulan bireylerin yarısının serviks kanserine bağlı olarak yaşamını yitirdiği bilinir. Servikal kanser tanısı konan hastaların yaklaşık %95’inde de HPV (Human Papilloma Virus)’e rastlanır. Human papilloma virus enfeksiyonuna karşı geliştirilen HPV aşıları sayesinde enfeksiyondan korunmak mümkündür.
Her HPV virüsü kansere sebep olmaz fakat ilerleyen yaşlarda yaşanabilecek farklı hastalık ve enfeksiyonlara karşı erken yaşlarda HPV aşısı uygulaması oldukça önemlidir. Kız ve erkek çocukları için HPV virüsüne maruz kalmadan önce erken yaşta aşı uygulaması yaptırmak olası sorunların büyük oranda önüne geçmek için önerilir.
HPV Nedir?
Human Papillomavirus olarak bilinen HPV, rahim ağzı kanserine ve genital bölgede siğillere (kondilom) sebep olabilen bir virüstür. Dünya genelinde cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalık olarak bilinir.
HPV virüsünün 200’den fazla tipi vardır. Bu tipler, kişilerde kansere sebep olma potansiyellerine göre yüksek riskli ve düşük riskli HPV tipleri olarak ikiye ayrılırlar.
Sıklıkla görülen yüksek riskli HPV virüs tipleri:
- HPV 16, HPV 18, HPV 31, HPV 33, HPV 45, HPV 52, HPV 58
Sıklıkla görülen düşük riskli HPV virüs tipleri:
Düşük riskli HPV tipleri kişilerde genital siğillere sebep olurken, yüksek riskli HPV tipleri kişilerde rahim ağzı kanserine neden olabilir.
HPV Enfeksiyonu Tanısı Nasıl Konur?
Uzman hekimler tarafından yapılan muayene sırasında kişilerde lezyon görülmesi, tanı koymak için yeterlidir. Sık tekrarlayan, kanamalı ve koyu renkli lezyonlardan biyopsi alınarak patolojik bir inceleme yapılabilir. Viral hastalıkların tanısında kullanılan PCR testi, HPV tanısını netleştirmek amacıyla kullanılabilir. Alınan sürüntü örnekleri ya da direkt lezyondan gönderilen numunede PCR yöntemiyle virüs tipi ve tanısı kesin olarak konulabilir.
HPV Nasıl Bulaşır?
Human Papilloma Virüs (HPV) cinsel ilişki yoluyla bulaşabildiği gibi tam bir cinsel birlikteliğin olmadığı çok yakın fiziksel temas ile de bulaşabilir. Bu nedenle HPV, aktif cinsel yaşamı olan bireylerde daha sık görülebilir.
HPV Aşısı Nedir?
Human Papilloma Virüs aşısı, genital siğillere ve rahim ağzı kanserine neden olan HPV virüsüne karşı koruma sağlar. Halk arasında “rahim ağzı kanseri aşısı” olarak bilinen bu aşı, bireyleri virüsün sebep olduğu belirtiler olan lezyon ve enfeksiyonlardan korur.
Virüs nedeniyle gelişen lezyonlar, ilerleyen dönemlerde ciddi risk taşıyan kanserlere dönüşebilir. Bu nedenle hayati tehlike arz eden bu hastalığa yakalanmamak için her kadının gerekli yaşlarda HPV aşısı olması tavsiye edilir.
HPV Aşısı Ne Zaman Yapılır? Kaç Yaşına Kadar Yapılabilir?
HPV aşıları; öncellikle henüz cinsel ilişki yaşamamış 9 ila 26 yaşları arasındaki kadınlar için önerilir. HPV aşısında yaş sınırı yoktur fakat 40’lı yaşlara kadar aşının uygulanması bireylerin sağlığı için önemlidir. Buradaki amaç, daha önce hiç virüsle karşılaşmayan kadınlarda cinselliğin başlangıcıyla birlikte olası HPV enfeksiyonu riskini ortadan kaldırmaktır. Daha önce cinsel yaşantısı olan bireylerde smear testiyle birlikte HPV tiplemesi araştırılır. Smear test sonucunda kansere sebep olabilecek tipteki HPV virüsleri tespit edilirse, aşı mutlaka uygulanmalıdır.
HPV Aşısının Koruyuculuğu Nedir?
Aşının ne kadar süre koruyuculuk taşıdığı henüz kesin olarak bilinmiyor. Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar, HPV aşısının koruyuculuğunun en az 5 yıl olduğunu öne sürüyor ancak konuyla ilgili çalışmalar devam ediyor.
HPV Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Yapılan çalışmalar sonucunda HPV aşısının hayatı tehdit eden bir etkisine rastlanmamıştır. Görülen en sık yan etki, enjeksiyon bölgesinde hissedilen geçici yanmadır. HPV aşısı, kullanıma sunulduğu günden itibaren dünya genelinde 150 milyondan fazla doz uygulanmıştır. Aşı olan bireylerde ciddi yan etkiler görülmemiştir. İlgili kurumlar, görülen yan etkileri aşı ile ilişkisi açısından değerlendirmek amacıyla çalışmalarını halen sürdürüyor.
HPV Aşısı Kimlere Yapılmaz?
Aşının herhangi bir bileşenine karşı alerjisi olan kişilere HPV aşısı uygulamak ciddi anlamda riskler taşır. Aynı zamanda maya alerjisi olan bireylere de aşı uygulaması riskli görülür. Bu nedenle aşı öncesinde kişilerin hastalık ve alerji hikâyelerinin bilinmesi oldukça önemlidir.
Hamileler, aşı için gebelik döneminin bitmesini beklemelidir. Aşı olmayı düşünen kişiler halihazırda yoğun bir hastalık sürecinden geçiyorlarsa, aşılama için hastalığın tamamen atlatılması beklenmelidir.
HPV Hangi Hastalıklara Neden Olur?
HPV virüsü, tipine göre bireylerde farklı hastalıklara ve enfeksiyonlara sebep olabilir. Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
- Sessiz HPV Enfeksiyonu; HPV virüsü bulaşan bireylerde görülür. Çıplak gözle lezyon görülmez ve genelde bulaştırıcılık olmaz. HPV ile temas eden kişilerin %90’ında sessiz virüs enfeksiyonu olur ve bağışıklık sistemi bu kişilerin %90’ında 2 yıl içinde virüsü vücuttan temizler.
- Subliklinik Enfeksiyonda; genital bölgede şüphelenilen alana asetik asit dökülerek mikroskop ile incelendiğinde cilt lezyonları görülür.
- Kondiloma Aküminata; rahim ağzı, anüs, vulva ve dış vajinada HPV virüsünün sebep olduğu lezyonlara verilen isimdir. Bu lezyonlara HPV 6 ve 11 tipleri sebep olur. Oluşan siğiller kabarık olmalarıyla diğerlerinden ayrışır.
- Kondiloma Planum (Yassı Siğil); kabarık nitelikte olmayan, düz ve yassı şekilde görülen siğillerdir. Yüksek risk taşıyan HPV 16 tip virüsü bu siğillere sebep olur. Anüste, vajina içinde ve dış genitalde görülebilir.
- Kanser; yüksek riskli tipteki HPV 16, 18 ve 31 virüsleri sebebiyle; rahim ağzı kanserine, anüs kanserine ve dış genital (vulva) kanserine neden olabilir.
Bireylerin bu gibi ciddi rahatsızlıklar yaşamaması için geliştirilen HPV aşıları, koruyucu ve tedavi edici özellikler taşır. HPV aşıları, virüs benzeri partiküller ile üretilir. Doğal virüs yapısıyla benzerlik taşıyan bu partiküller, virüsün aslını içermediği için HPV’nin sebep olduğu enfeksiyon ve kanserlere karşı koruyucu özellikler taşırlar.
HPV Çocuklarda Görülebilir mi?
HPV virüsü, yalnızca yetişkinlerde görülen bir durum değildir. Çocuklarda da gençlerde de genital siğiller ve HPV virüsüne rastlanabilir. Genellikle 2 yaşın altındaki çocuklarda rastlanan anogenital siğiller, annenin anogenital kanalından buluşan HPV enfeksiyonu sebebiyle ortaya çıkar. Ancak 2 yaş üzerindeki çocuklarda ortaya çıkan siğillerde öne çıkan önemli neden, cinsel istismar olaylarıdır.
Son yıllarda, çocuklarda görülen genital siğil vakalarının nadiren de olsa HPV taşıyan kişilerle ortak banyo ve tuvalet kullanımı sonucu olabildiği bildirilmektedir. HPV’nin yayılması direkt temas ya da dolaylı temas şeklinde oluşabileceği için bireylerin bu konuda dikkatli olması oldukça önemlidir.
Tüm bunların yanında alınabilecek önlemlerin en başında HPV aşısı uygulaması gelir. Kadınların 9 ila 26 yaşları arasında; erkeklerin ise 9 ila 21 yaş aralığında HPV aşılarını yaptırmaları uzmanlar tarafından önerilir. On dört yaşından önce aşılanan bireylerin virüse karşı daha yüksek antikor geliştirdiği görülmüştür.