Hashimoto (Haşimato) Hastalığı Nedir? Ne Sıklıkla Görülür?
Hashimoto hastalığı, vücudun bağışıklık sisteminin kendi tiroid bezine düşman hale gelerek saldırdığı, tiroid hücrelerinin işlevini kaybettiği otoimmün (bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi dokusuna saldırması) bir tiroid hastalığıdır. Hashimoto adı hastalığı ilk kez tanımlayan Japon cerrahın isminden gelir. Hashimoto tiroiditi (kronik otoimmun tiroidit) de denilmektedir. Hastalığın patolojisi, tiroid dokusuna saldıran ve ilerleyici bez harabiyetine neden olan antitiroid (tiroide karşı) antikorların oluşumunu içerir.
Hashimoto hastalığı sonucunda tiroid hormon yetersizliği yani hipotiroidi gelişir. Hipotiroidi, tiroid bezinin inflamatuvar hücrelerle büyümesi ve/veya otoimmuniteye bağlı uzun vadeli harabiyetiyle yavaş gelişir. Görülme sıklığı 1.000’de 0,3-1,5 olup, kadınlarda erkeklerden çok daha sık (5-20 kat) görülmektedir. Her yıl hastaların %4-5’inde tiroid hormonu yetmezliği gelişir. En sık 30-50 yaş arası kadınlarda görülür.
Endokrinoloji, Diyabet ve Metabolizma bölümümüzden
Dr. Safiye Arık
tarafından hazırlanan bilgilendirici yazımızda kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Hashimoto Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Hashimoto hastalığının başlangıcında hastalarda herhangi bir şikâyet olmayabilir. Tiroid bezi harabiyeti ilerledikçe, hastalarda tiroid hormon yetersizliği belirtileri görülebilir. Bu belirtiler sinsi ve değişkendir ve vücuttaki hemen hemen tüm organları etkileyebilir. Bu belirtiler
- Yorgunluk ve uyku hali ve/veya güçsüzlük
- Soğuğa tahammülsüzlük ve çok üşüme
- Konsantrasyon veya düşünme zorluğu
- Depresyon
- Kilo alma
- Boyunda genişleme veya guatr varlığı ve hastalığın daha ileri evresinde tiroid bezinde küçülme veya büzüşme
- Adet düzensizlikleri, gebe kalmada zorluk
- Kabızlık
- Eklem veya kas ağrıları
- Saç dökülmesi
- Ciltte kuruluk
- Kırılgan tırnaklar
- Yüzde ve bazen tüm vücutta şişlik
Hashimoto Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?
Şu faktörler Hashimoto hastalığı geliştirme riskinize katkıda bulunabilir:
- Cinsiyet: Kadınların Hashimoto hastalığına yakalanma olasılığı daha yüksektir.
- Yaş: Hashimoto hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir, ancak daha sık orta yaşta (30-50 yaş) ortaya çıkar.
- Genetik: Ailenizdeki diğer kişilerde tiroid veya diğer otoimmün hastalıklar varsa Hashimoto hastalığı için daha yüksek risk altındasınız.
- Diğer otoimmün hastalıklar: İltihaplı romatizma, Tip 1 şeker hastalığı veya ciltte beyaz lekelerin görüldüğü vitiligo hastalığı gibi başka bir otoimmün hastalığa sahip olmanız Hashimoto hastalığı geliştirme riskinizi artırır.
- Radyasyona maruz kalma: Aşırı düzeyde çevresel radyasyona maruz kalan insanlar Hashimoto hastalığına daha yatkındır.
Hashimoto Hastalığı Hangi Sağlık Sorunlarına Yol Açar?
Tedavi edilmediği takdirde, Hashimoto hastalığının neden olduğu tiroid hormon yetmezliği (hipotiroidi) bir dizi sağlık sorununa yol açabilir:
-
Guatr: Tiroid bezinin daha fazla hormon üretmesi için sürekli uyarılması, guatr olarak bilinen bir durum olan bezin büyümesine neden olabilir. Hipotiroidi, guatrların en yaygın nedenlerinden biridir. Genellikle rahatsız edici değildir, ancak büyük bir guatr görünümünüzü etkileyebilir ve yutma veya nefes almayı engelleyebilir.
-
Kalp sorunları: Hashimoto hastalığı, kalp yetmezliği riskinin artmasıyla da ilişkili olabilir, çünkü düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol - "kötü" kolesterol – hipotiroidili olan kişilerde yüksek olabilir. Tedavi edilmezse, hipotiroidi kalp büyümesine ve kalp yetmezliğine yol açabilir.
-
Zihinsel sağlık sorunları: Depresyon, Hashimoto hastalığında erken ortaya çıkabilir ve zamanla daha şiddetli hale gelebilir. Hashimoto hastalığı, hem erkeklerde hem de kadınlarda cinsel arzunun (libido) azalmasına neden olabilir ve zihinsel işleyişin yavaşlamasına neden olabilir.
-
Miksödem: Yüzde, bazen tüm vücutta şişlik
-
Miksödem koması: Bu nadir görülen ve hayatı tehdit eden durum, tedavi edilmemiş Hashimoto hastalığının bir sonucu olarak uzun süreli şiddetli hipotiroidi nedeniyle gelişebilir. Belirti ve semptomları arasında uyuşukluk ve ardından derin uyuklama hali ve bilinç kaybı bulunur. Bir miksödem koması, soğuk algınlığına, sakinleştiricilere, enfeksiyona veya vücudunuz strese maruz kaldığında tetiklenebilir. Miksödem koması acil ilaç tedavisi gerektirir.
Hashimoto Hastalığına Nasıl Tanı Konur?
Fizik muayene ve kan testleri ile tanı konulur. Tiroid hormonları için kan testi, tiroid bezinin düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol etmenin basit ve doğru bir yoludur. Tiroid hormonu yetersizliği, hipotiroidi, tipik olarak tiroid uyarıcı hormon (TSH) seviyesinde artma ve kanda serbest dolaşan tiroid hormonu (FT4) seviyesinde azalma ile birliktedir. Nedenin otoimmün olduğunu doğrulamak için tiroid antikorları için bir test yapılması mantıklıdır.
Tiroid hormonlarının üretimine katılan bir enzim olan tiroid peroksidaza karşı antikorlar (anti-TPO). Hashimoto tiroiditi vakalarında genellikle yükselir. Anti-TPO ve anti-tiroglobulin (Anti-Tg) antikorlarının varlığı Hashimoto tiroiditini düşündürür, ancak hastaların %10'unda antikor normal olabilir. Bazen, hipotiroidizm belirtileri olmadan, özellikle ailede belirgin tiroid hastalığı öyküsü olan kişilerde hastalık erken teşhis edilebilir. TPO antikoru pozitif olabilir, ancak tiroid hormon seviyeleri normal olabilir veya sadece serum TSH'sinde hafif bir artış görülebilir.
Hashimoto Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Yüksek TPO antikoru olan ancak normal tiroid hormon düzeyleri (TSH ve FT4) olan hastalar tedavi gerektirmez. Sadece hafif yüksek TSH (hafif hipotiroidizm) olan hasta ilaç gerektirmeyebilir, 3-6 ay sonra tekrar test yaptırmalıdır. Aşikâr hipotiroidisi olan hastalar (yüksek TSH ve düşük tiroid hormon(FT4) düzeyleri) için tedavi tiroid hormonu (levotiroksin) verilerek yapılır. Oral olarak uygun bir dozda alınan levotiroksin ucuzdur, normal tiroid hormon düzeyini sağlamada çok etkilidir. Hipotiroidi belirtilerinin iyileşmesini sağlar.
Hashimoto hastalığı olan hastaların çoğunda levotiroksin ile ömür boyu tedavi gerekir. Başlangıçta doğru ilaç dozunu bulmak için, doğru doz belirlenene kadar, herhangi bir doz ayarlamasından sonra 6-8 haftada bir TSH testi yapılması gerekebilir. Daha sonra, TSH düzeyinin 6-12 ayda bir kez ölçülmesi ve sonuçlara göre doz ayarlaması genellikle yeterli olur. İdeal etki için, Levotiroksin en iyi sabah, su ile aç karnına, herhangi bir şey yemeden ve içmeden en az yarım saat önce alınır. Ayrıca mide ilaçları, kalsiyum, demir, kolesterol düşürücü ilaçlar ve multivitamin tabletlerinden en az dört saat aralıklı alınır, çünkü bunlar da emilimi azaltabilir. Kalp-damar hastalıkları olan hastalarda ve yaşlılarda daha düşük ilaç dozları kullanılmalıdır. Bununla birlikte, hamilelikte ilaç kesilmemelidir, hatta ilaç dozunun %30 artırılması ve daha yakından takip edilmesi gerekir.
Hashimoto Hastalığı için Hangi Bölüme Gidilir?
Hashimato belirtileri taşıyan kişiler hastanelerin Endokrinoloji, Diyabet ve Metabolizma bölümüne başvurabilirler.