Gestasyonel Diyabet (GDM) Nedir?
Gebelik sırasında vücutta bazı hormonel değişiklikler yaşanır ve kan şekerini yükselten birçok hormon üretilir. Gebelik diyabeti de bu değişikliklere bağlı olarak bazı yatkınlığı olan gebelerde gelişen bir tablodur. Yani gebelik sırasında ortaya çıkan ve gebelik süresince devam edip gebeliğin sonlanmasıyla birlikte çoğunlukla sona eren bir diyabet tipidir. Gebelikten önce de diyabeti olan kişiler bu tanıma girmez.
Diyabetli bir birey için sağlıklı yaşamanın temel koşulu, iyi kan şekeri kontrolünü sağlamaktan geçer. Diyabetli bir anne adayında ise, gebelikten önce ve gebelik süresince sağlanan iyi şeker kontrolü, doğacak olan bebeğin sağlıklı bir birey olabilmesi için gereken ilk koşuldur. Bunun için öğünlerinizi, egzersizi ve gerekirse insülin kullanımını dengede tutacak bir diyabet tedavi planına ihtiyacınız olacaktır. İyi bir tıbbi bakımla neredeyse diyabetsiz bir birey kadar sorunsuz bir gebelik yaşayabilir, sağlıklı bir bebeğe sahip olabilirsiniz.
Annenin şekerinin yüksek seyretmesi bebek için ciddi bir risk oluşturur. Bebek sahibi olmak isteyen diyabetli bir anne adayı iseniz, kesinlikle doktor kontrolü altında gebe kalmalısınız.
Gebelik sırasında vücutta bazı hormonel değişiklikler yaşanır ve kan şekerini yükselten birçok hormon üretilir. Gebelik diyabeti de bu değişikliklere bağlı olarak bazı yatkınlığı olan gebelerde gelişen bir tablodur. Yani gebelik sırasında ortaya çıkan ve gebelik süresince devam edip gebeliğin sonlanmasıyla birlikte çoğunlukla sona eren bir diyabet tipidir. Gebelikten önce de diyabeti olan kişiler bu tanıma girmez.
Gebelik heyecan verici ama aynı zamanda özveri isteyen bir süreçtir. Diyabetli bir anne, bebeği için yaşam tarzını değiştirmeyi göze almalı ve aynı zamanda bazı alışkanlıklarından da vazgeçebilmelidir.
Sigarayı bırakmak bunların başında gelir. Sigara sadece anneyi değil, bebeğin gelişimini de olumsuz yönde etkiler. Ayrıca alkol de hipoglisemiye neden olduğu için kesinlikle kullanılmamalıdır.
Gestasyonel Diyabet Taraması Yapılması Gereken Risk Grupları Kimlerdir?
- Ailesinde diyabet öyküsü olanlar,
- Obez kişiler,
- Hipertansiyonu olanlar,
- 35 yaş üzeri gebeler,
- İntrauterin ölüm hikayesi olanlar,
- İridoğum(>4kg)hikayesibulunanlar,gebeliğin 24. haftasından itibaren mutlaka tarama ve yükleme testi yaptırmalıdır.
Tanı Nasıl Konulur?
Tüm gebelerde 24-28. haftalar arasında tek basamaklı veya iki basamaklı tarama testi yapılır:
- Tek basamaklı testte,sabahaçkarnına75grglukoz içirilip saat başı iki kez kan alınarak test yapılır. Eğer bir değer yüksek çıkarsa gestasyonel diyabet tanısı konulur.
- İki basamaklı testte, günün herhangi bir saatinde aç veya tok 50 gr glukoz ile tarama testi yapılır. 50 gr glukoz içirildikten 1 saat sonra ölçülen kan şekerinin 140 mg/dl üzerinde çıkması, tarama testinin pozitif olduğunu gösterir ve bu kez 75 veya 100 gr glukoz ile ikinci bir test yapılması gerekir. Glukoz içirildikten 1 saat sonra ölçülen kan şekerinin 180 mg/dl üzerinde olması durumunda gestasyonel diyabet tanısı konulur ve ileri teste gerek yoktur.
- İleri test sırasında, her saat başı olmak üzere, 3 kez kan alınır. Eğer 2 değer yüksek çıkarsa, gestasyonel diyabet tanısı konulur.
İki basamaklı yaklaşım daha sık tercih edilen ve kabul gören yöntemdir.
Şeker Hastalığının Tedavisi İhmal Edilirse Ne Olur?
Annede aşırı kilo artışı dışında hiçbir kötü sonuç olmasa bile, bebekte birçok problem ortaya çıkabilir. Örneğin bebeğin irileşmesi, doğum sonrası bebeğin kan şekerinin hızlıca düşmesi, akciğerlerin tam gelişememesine bağlı solunum güçlüğü, sarılık ve erken doğum, bu sorunlardan bazılarıdır.
Çocuğum da Diyabetli Doğar mı?
Annede gebelik diyabeti söz konusu olduğunda, bebekte doğuştan şeker hastalığı riski yoktur. Fakat kan şekerinin kötü kontrolü sonucu diyabetik annelerden doğan iri bebekler, daha sonra şişman erişkinler olup, bu kişilerde de diyabet gelişme olasılığının arttığı gözlenmiştir. Eğer bebek kız ise, onun da gebeliği sırasında gebelik diyabeti gelişme riski daha fazladır.
İnsülin Enjeksiyonuna İhtiyacım Var mı?
Gestasyonel diyabet tanısı konulduktan sonra hedef;
• Açlık kan şekerini 95 mg/dl’nin altında,
• Tokluk 1. saat kan şekerini 140 mg/dl’nin altında,
• Tokluk 2. saat kan şekerini 120 mg/dl’nin altında,
• Yatmadan önce 80-100 mg/dl aralığında tutmaktır.
Bu hedefler için diyabetik diyete başlanır ve kan şekeri bir hafta boyunca izlenir. Eğer bu süre içerisinde açlık ve tokluk kan şekeri değerleri istenilen sınırları aşıyorsa, vakit kaybetmeden tedaviye başlanır. Tedavide çoğunlukla insülin kullanılır.
Bu dönemde diyabetli anne adayı bir şeker ölçüm cihazıyla mutlaka kontrol edilmeli ve kan şekeri kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır. Ölçüm sonuçları da bir çizelgeye kaydedilmelidir.
Kan şekerinin yükseldiği en olası zaman, kahvaltı sonrasıdır. Kahvaltı genellikle hızlı bir öğündür ve bu da kan şekerinde artışa neden olan önemli bir faktördür. Kahvaltıyı daha yavaş yapmaya çalışmalısınız.
Gestasyonel diyabetli bir annenin takibi, diyabet uzmanı, kadın doğum uzmanı, diyabet eğitimcisi, diyetisyen ve yeni doğan konusunda eğitimli bir çocuk doktoru tarafından yapılmalıdır.
Doğumdan hemen sonra glukoz metabolizması normale döner, insülin direnci ortadan kalkar ve diyabet düzelir. Eğer insülin kullanılıyorsa, tamamen kesilir. Aksi halde ciddi kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) meydana gelebilir.
Gebelikten Sonra Nelere Dikkat Etmeliyim?
Şişmanlık, hipertansiyon, birden fazla çocuk doğurmuş olmak, ailede diyabet öyküsü olması, gelecekte diyabetin ortaya çıkma olasılığını yükseltir. Bu nedenle gestasyonel diyabet geçirmiş kadınlar diyetine dikkat etmeli, düzenli egzersizler yapmalı, normal kiloda kalmaya çalışmalıdır.
Gestasyonel diyabetli annelerde doğum sonrasında diyabet ortadan kalksa da, yaşantılarının ilerleyen dönemlerinde diyabetle karşılaşma riskleri vardır. Bu nedenle, doğumdan sonra glukoz ölçümü kontrol edilmeli ve yüksek olursa doktora danışılmalıdır. Daha sonra yıllık açlık glukoz takipleriyle diyabetin erken teşhisi ve tedavisi sayesinde birçok sorun engellenebilir.
Gebelik diyabeti sırasında doğan bebeğiniz, yıllar öncesinden “Anne, dikkat etmezsen ilerleyen zamanlarda sende de diyabet çıkabilir” diyen ve sizi daha doğmadan önce uyaran, tedbir aldıran, akıllı bir bebektir.
Bebeğin dünyaya gelişiyle tüm dikkatiniz ona odaklanacaktır. Fakat bebeğe iyi bakmak için kendinize de iyi bakmanız gerektiğini unutmayın. Gebeliğiniz sırasında kan şekerinizi hedefte tutmanızı sağlayan alışkanlıklarınızı devam ettirin.
Emzirme sırasında da kan şekerinizin düşmesini önlemek için beslenme şeklinizi doktorunuz ve diyetisyeniniz ile birlikte düzenleyin.
