Ses Kısıklığı
Ses kısıklığına %42,1 oranında akut larenjit, %9,7 oranında kronik larenjit, %30 oranında fonksiyonel ses bozuklukları, %10 ila %31 oranları arasında iyi huylu tümörler, %2 oranında kötü huylu tümörler ve nörojenik birtakım rahatsızlıklar sebep olabilir.
Ses kısıklığı, nadir olarak dahili bir hastalığın belirtisi olarak görülür. 15 günden fazla süreyle devam eden ses kısıklığı şikayetleri için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Ses kısıklığı şikayetleri; basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu, sesin aşırı ya da kötü kullanılması ya da gırtlak kanseri sebebiyle oluşabilir.
Ses Kısıklığı Nedir?
Ses kısıklığı (disfoni); sesin kalitesinde anormal bir değişiklik meydana gelmesi ve sesin tiz, nefesli, gergin, zayıf, tutarsız, yorgun, düşük ya da yüksek perdeli olarak tanımlanabilecek şekillerde çıkarak kişilerde konuşmayı zorlaştırması şeklinde açıklanabilir.
Bu durum genellikle gırtlakta, ses üreten ses tellerinde bir sorun yaşandığında meydana gelir. Kişi nefes alırken ayrılan ses telleri, ses çıktığında bir araya gelir ve hava ciğerlerden dışarı yöneldiğinde ses telleri titreşir. Ses tellerinin titreşimini ya da kapanmasını engelleyen/değiştiren herhangi bir durum ses kısıklığına sebep olabilir.
Ses Kısıklığı Neden Olur?
Ses kısıklığı, gırtlakta ya da normal ses oluşumunda işlev gören gırtlak dışı organlardaki problemler sebebiyle oluşabilir. Normal ses oluşumu için ses tellerinin tüm uzunlukları boyunca simetrik bir biçimde birbirlerine yaklaşmaları gerekir. Ses teli felci ya da ses tellerinin etrafında yer alan bazı kitleler bu yaklaşmayı engelleyebilir. Bu durum da hava kaçağına ya da nefesli sesin oluşmasına sebep olabilir.
Ses kısılmasının birçok nedeni olabilir. Ancak ses kısıklığı genellikle ciddi sağlık problemlerine neden olmadan kısa sürede düzelmeye eğilim gösterir. Ses kısıklığının en yaygın sebebi “akut larenjit”tir. Akut larenjit, üst solunum yolları enfeksiyonları ve soğuk algınlığı sebebiyle yaşanan ses zorlamalarından dolayı meydana gelir. Genellikle ses, 1-2 hafta içerisinde normale döner.
Ses kısıklığı nedenleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Alerjiler
- Reflü
- Boğaz ya da gırtlak kanseri
- Üst solunum yolları enfeksiyonları
- Kronik öksürük
- Sürekli tütün kullanımı
- Sesin aşırı ya da kötü kullanımı
- Gırtlak etrafındaki sinir ve kaslarda oluşan hasarlar
- Yemek borusunda bulunan yabancı cisim
- Kimyasal bir sıvının yutulması
- Tiroit ya da akciğer kanseri
- Ses tellerinin hareketsizliği
Covid Sürecinde Ses Kısıklığı Olur mu?
SARS-CoV-2 enfeksiyonunun birçok insanda yan etki olarak solunum sistemini etkilediği görülür. Solunum sistemine etki eden bu enfeksiyonun belirtileri, bazı kişilerde kısa vadeli bazı kişilerde uzun vadeli olarak görülse de çeşitli ses sorunlarını da beraberinde getirebilir. Bu durum larenjitten ses teli felcine kadar birçok ciddi hastalığa sebep olabilir.
Literatüre bakıldığında ses sorunları, enfeksiyonun belirtileri arasında bulunsa da henüz COVİD-19 komplikasyonları arasında tanımlanmadığı görülür.
Ses Kısıklığı Hangi Hastalıkların Belirtisidir?
Ses kısıklığı bazı önemli hastalıkların öncelikli habercisi olabilir. Bu nedenle iki haftadan uzun süreyle devam eden ses kısıklığı şikayetlerinde kişiler mutlaka uzman bir doktora başvurmalıdır.
Ses kısıklığının belirtisi olabilecek bazı hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
- Gırtlak ve gırtlak bölgesindeki iyi/kötü huylu tümörler (nodül, kist, kanser, polip)
- Ses tellerinin hareket etmesini sağlayan sinirlerin felci
- Merkezi sinir sistemi hastalıkları
Ses Kısıklığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Ses kısıklığı tedavisi, ses kısıklığının yaşanma sebeplerine göre değişiklik gösterir. Ses kısıklığı hastalıkları genel olarak sesin dinlendirilmesi ve doğru şekilde kullanma alışkanlığının kazandırılmasıyla düzelebilir.
Başvurulan Kulak – Burun – Boğaz hastalıkları uzmanları kişilere doğru ses kullanımı ile ilgili bilgiler verebilir ve ses eğitimi için konuşma patoloğuna yönlendirebilirler.
Hekimler, ses kısıklığının sebebini bulmak için öncelikle hastaları fiziksel muayeneden geçirirler. Kişilerde polip gibi gözle görünür bir neden varsa, ameliyatla tedavi yöntemi tercih edilebilir. Özellikle ses kısıklığının ameliyatla tedavisi sonrasında kişilerin sigara içmemeleri ve sigara dumanı bulunan ortamlardan kaçınmaları ve bol su tüketmeleri istenir.
Ses ve konuşma patologları, ses kısıklıklarında sesin doğru kullanma tekniğini kişilere öğretir, yanlış tekniklerin ortadan kalkması için çaba gösterirler. Bazı hastalardaki ses kısılma sorunları sigara tüketimi ve sesin yüksek tonlarda kullanımı gibi alışkanlıklar sebebiyle oluşabilir. Bu gibi durumlarda hastanın ses çıkarma tekniği düzeltilebilir ve eğer varsa oluşan nodüller tedavi edilmeye çalışılır.
Ses Kısıklığı Nasıl Geçer?
Ses kısıklığı, günlük yaşamda bazı rutinleri değiştirerek ve yaşam alışkanlıklarına dikkat ederek önemli ölçüde düzelebilir. Ses kısıklığını giderecek ya da minimize edecek bazı yöntemler şunlardır:
- Tütün kullanımının bırakılması
- Kafein ve alkol kullanımından uzak durulması
- Sigara dumanı bulunan ortamdan kaçınmak
- Sık sık su tüketmek
- Bulunulan ortamın havasını nemlendirmek
- Tüketilen besinlerin baharatlı olmamasına dikkat etmek
- Sesi çok uzun süreli ve yüksek şiddetle kullanmaktan kaçınmak
- Kısıklık hissedildiğinde sesi dinlendirmek
Ses Kısıklığına Hangi Bölüm Bakar?
Ses kısıklığı şikâyeti yaşayan kişiler sağlık kuruluşlarının Kulak – Burun – Boğaz hastalıkları bölümlerinde bulunan uzman hekimlere danışabilirler.