Pelvik Organ Prolapsusu Nedir?
Pelvik organ prolapsusu
bir veya daha fazla pelvik organın (mesane, rahim, rektum) vajenden dışarı doğru çıkmasıdır. Pelvik organları yerinde tutan kas, bağ ve fasyanın (dokuları destekleyen bağ doku kompleksi) zayıflaması sonucu gelişir.
Pelvik Organ Prolapsusu Ne Sıklıkta Görülür?
Pelvik organ prolapsusunun toplumda ne sıklıkta görüldüğü tam olarak bilinmemektedir. Kadınların yaklaşık % 40 kadarında çok az veya hiç bulgu vermeyen hafif bir sarkma olur. Menopoz sonrasında veya rahim çıkarılması ameliyatı sonrasında pelvik organ prolapsusu görülme sıklığının yaklaşık % 30-40 oranında olduğu bildirilmiştir. Bununla birlikte yaşam boyunca her 9 kadından 1’inin (11%) sarkma nedeniyle ameliyat olduğu belirtilmektedir.
Pelvik Organ Prolapsusu Belirtileri Nelerdir?
• Vajina veya belin alt kısmında aşağı doğru çekilme hissi
• Vajinada veya vajina dışında şişkinlik hissi
• Yavaşlamış idrar akışı, mesaneyi tam olarak boşaltamama hissi, sık veya sıkışarak idrara gitme ve gülme, hapşırma ile idrar kaçırma gibi belirtiler
• Bağırsakları boşaltmada zorluk veya boşaltabilmek için vajinaya baskı yapma isteği gibi bağırsaklarla ilgili belirtiler
• Cinsel ilişki sırasında rahatsızlık
Pelvik Organ Prolapsusu için Risk Faktörleri Nelerdir?
•
Doğum ve gebelik; sarkma hemen veya yıllar içinde gelişebilir
•
Yaşlanma ve menopoz; pelvik taban yapılarının daha da zayıflamasına neden olur
•
Uzun süreli öksürük, fazla kilo, ağır kaldırma, uzun süreli kabızlık ve fazla ıkınma gibi durumlar pelvik taban üzerinde artmış basınca neden olur
• Bazı
kalıtımsal bağ dokusu hastalıkları ( Marfan sendromu veya Ehlers-Danlos sendrom)
Pelvik Organ Prolapsus Tipleri Nelerdir?
Pelvik organların sarkması vajen ön duvarından, arka duvarından veya kubbesinden olabileceği gibi makattan sarkma da olabilir.
-
Sistosel / Sistoüreterosel:
İdrar torbasının vajen ön duvarından sarkmasıdır ‘sistosel’, idrar torbasıyla birlikte üreterin de vajen ön duvarından sarkmasına ise ‘sistoüreterosel’ denir. En sık gözlenen sarkma tipidir
-
Uterin prolapsus (rahim sarkması):
Uterusun vajenden sarkıp fıtıklaşmasıdır. Pelvik organ sarkmasının ikinci en yaygın formudur
-
Rektosel: Kalın barsağın alt kısmının (rektum) vajinanın arka duvarından dışarı doğru sarkmasıdır
-
Enterosel: İnce barsağın vajenin üst arka bölgesinde şişkinlik yapması olarak bilinir
-
Sigmoidosel: Kalın bağırsağın (özellikle sigmoid kolonun) vajenden sarkmasıdır
-
Vajinal kubbenin sarkması:
Rahimin alındığı durumlarda vajen kubbesi aşağı doğru çökebilir (bir çorabın burun kısmının içten dışa dönmesi gibi) ve vajenden dışarı çıkabilir
-
Rektal prolapsus:
Kalın barsağın alt kısmının (rektum) makattan sarkması durumudur
Pelvik Organ Prolapsusunda Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Pelvik organ sarkması tedavisi, cerrahi ve cerrahi olmayan seçenekler olarak ikiye ayrılır.
1- Cerrahi olmayan tedavi seçenekleri
-
Beklemek: Sarkma nadiren yaşamı tehdit eden bir durumdur ve pek çok kadın rahatsızlık hissetmiyorsa herhangi bir tedavi arama çabasına da girmemektedir. Eğer böyle bir tanı varsa, durumu daha da kötüleştirebileceğinden ağır kaldırmaktan, kabızlığa bağlı fazla ıkınmaktan ve aşırı kilo almaktan kaçınılması gerekmektedir.
-
Pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri):
Egzersizle, zayıflamış pelvik taban kaslarının kuvvetlendirilmesi hafif vakalarda düzelmeyi sağlar veya sarkmanın ilerlemesini engelleyebilir. Bütün egzersiz programlarında olduğu gibi, pelvik taban egzersizleri zaman, motivasyon ve uygun teknik gerektirir.
-
Pesser: Vajenden sarkan organlara mekanik destek vererek şikayetlerin giderilmesini sağlayan çeşitli tip ve şekillerde vajene yerleştirilen aparatlardır. Eğer tıbbi nedenlerle ameliyat olunamıyor veya ameliyatın ertelenmesi gerekiyorsa pesserler uygun bir seçim olabilir. Uygun pesser bir sağlık çalışanı tarafından belirlenir. Seçim yapılırken bazı deneme ve yanılmalar olabilir. Bazı pesser tiplerinde, pesser yerindeyken de cinsel olarak aktif olunması mümkündür.
2- Cerrahi tedavi seçenekleri
Belirti ve şikayet veren pelvik organ sarkmalarında kalıcı çözüm
ameliyattır. Tüm hastalara uygun gelebilecek tek bir ameliyat seçeneği yoktur. Uygulanacak cerrahi yöntem hastanın hikayesi, cerrahın eğitim ve deneyimi gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Doktor hasta ile farklı seçenekleri tartışarak hastanın yaşına, önceden geçirmiş olduğu ameliyat durumununa ve genel sağlık durumuna bağlı olarak en uygun seçeneği önerecektir. Aynı rahatsızlığı olan iki kadında bile tedavi seçeneği değişebileceğinden, tedavi kişiye özel olarak belirlenecektir.
Ameliyat için iki ana seçenek vardır; düzeltici ameliyatlar veya vajinanın kapatılması
-
Düzeltici ameliyatlar
ile pelvik organlar doğal konumlarına yerleştirilirken cinsel fonksiyon da korunur. Cerrahi için vajinal, laparoskopik (karından yapılan küçük delikler ile), robotik veya açık yöntemler uygulanabilir. Günümüzde daha hızlı iyileşme ve daha başarılı ameliyatlar için laparoskopik, robotik ve vajinal cerrahi tercih edilmektedir.
-
Kolpoklezis (Vajinanın kapatılması): Cinsel olarak aktif olmayan veya genel sağlık durumu düzeltici cerrahiye izin vermeyecek olan hastalarda tedavi amacıyla vajinanın kapatılması önerebilir. İşlem sırasında dikişlerle vajen duvarı dikilerek kapatılır, böylece organ sarkması engellenir. Ameliyat süresinin kısa olması ve hızlı iyileşme süreci bu işlemin en büyük avantajıdır. Başarı oranı %90-95 dir.