Menisküs diz eklemi içinde yer alan ve en sık eklem içi yaralanmaya uğrayan yapıdır. Menisküs yırtıkları tüm yaş gruplarında günlük travmalar ve spor travmaları olarak birçok sebepten kaynaklanabilir. Özellikle gençlerde spor aktivitesi esnasında oluşan yırtıklar en sık karşılaşılan menisküs yırtıklarıdır ve diğer diz içi yapıların (ön çapraz bağ gibi) yaralanmalarına da eşlik edebilir. Menisküs cerrahisi, özellikle spor yaralanması ile ilgilenen ortopedistlerin en sık uyguladığı cerrahi prosedürlerden biridir.
Menisküs Nedir?
Menisküs, diz eklemi içerisinde yer alan, C (hilal) şeklinde, iç ve dış olmak üzere 2 tane olan fibrokartilaj (lastiksi sert bağ dokusu) yapısında kıkırdak benzeri bir dokudur.
Menisküs, diz eklemini oluşturan femur (uyluk kemiği) ve tibia (kaval kemiği) arasında yerleşmiştir. Küçük bir yapı olmasına rağmen, kayganlaştırma (lubrikasyon), şok abzorbsiyonu, eklem stabilizasyonu, yük transferine yardımcı olmak ve dengeye yardımcı olmak gibi kompleks fonksiyonlara sahiptir.
Menisküs Yırtığı Neden Olur?
Menisküs yırtıkları, çocuklar ve yaşlılar dahil her yaş grubunda görülebilir ancak yaygın olarak sporla uğraşan genç kimselerde karşılaşılır. Yaş gruplarına göre sebepleri farklıdır. Spor sırasında direkt, başka birinin müdahalesi veya indirekt, kişinin ani veya istenmeyen zorlayıcı hareketi ile olabilir.
Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
En sık rastlanan menisküs yırtığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Dizde ani gelişen şişme
- Dizi bükmede veya bacağı uzatmakta zorluk yaşama, takılma hissi
- Hareket ettirmek istendiğinde dizde kilitlenme ve sıkışma hissi
- Diz hareketi veya yürüme sırasında dizde boşalma hissi
- Menisküs yırtığının olduğu taraf eklem bölgesinde batma hissi
Menisküs yırtığı ilk oluştuğu anda dizde ani ağrı olabilir ancak devamında yaşanan ağrı şiddetlenmeyebilir. Bazı tip menisküs yırtıklarında kişiler günlük hayatlarına devam da edebilir. İlk travmanın ardından zaman içinde diz hareketlerinde zorlanma, diz ekleminde şişlik, takılma, kilitlenme gibi şikayetler ortaya çıkabilir ve bir sağlık kuruluşuna baş vurmak ihtiyacı duyulabilir.
Menisküs Yırtığı Tipleri ve Dereceleri Nelerdir?
Menisküs yırtıkları hem magnetik rezonans görüntüleme (MRI) hem de artroskopik olarak sınıflandırılır. Genellikle tedaviye de hastanın şikayeti, fizik muayene ve görüntülemedeki bulgularla karar verilir.
MR görüntülemede 4 evre menisküs yırtığı derecesi bulunur. Bu evreler tedaviyi de yönlendirmede kullanılabilir.
Evre 1: Menisküslerdeki noktasal bozulmaları tanımlar. Genelde aktif bir izleme süreci takip edilir, beraberinde cerrahi olmayan tedavi uygulanır.
Evre 2: Menisküslerin çizgisel bozulmalarını tanımlar. Evre 1 ve 2 genellikle muayene bulgularıyla değerlendirilir ve genel olarak cerrahi olmayan tedavi yöntemleri uygulanır.
Evre 3: Menisküslerde eklem üzerinde açılan yırtıklar olduğu dönemdir. Bu seviyedeki yırtıklara, muayene bulgularına göre cerrahi ya da cerrahi dışı tedavi uygulanır.
Evre 4:
Menisküslerdeki yapısal bozulma ve yırtılmaların meydana geldiği evredir. Tedavide mutlaka ameliyata başvurulur.
Menisküs Yırtığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Menisküs yırtığı tedavisi; yırtıkların büyüklüğüne, yerine, şekline ve hastanın yakınmalarına, yaşına bağlı olarak farklılık gösterebilir. Dizin bütünlüğünü bozan ve eklem içerisinde eşlik eden kıkırdak zedelenmeleri, ön çapraz bağ yırtığı gibi diğer yapıları etkileyen belirgin ve ciddi yaralanmalarda cerrahi müdahale yapılır.
Ekleme ve kıkırdaklara hasar vermeyeceği düşünülen küçük menisküs yırtıkları (1cm nin altında, genişliğin yarısını geçmeyen) tedavisinde öncelikli olarak konservatif (ameliyat dışı) tedavi seçenekleri uygulanır. Ameliyat dışı yöntemlerle yanıt alınamayan menisküs yırtıklarında ise cerrahi yapılır.
Ameliyat Dışı Tedavi Yöntemleri ve İlk Müdahale
Başlıca yapılması gerekenler:
- Koruma,
- Soğuk uygulaması,
- Şişlik geçene kadar dizlik kullanımı,
- İlaç kullanılması (NSAI)
- Egzersiz ve Fizik Tedavi uygulanmasıdır
İstirahat ve Koruma;
dizde ağrıya sebep olan hareketlerden kaçınarak eklem dinlendirmedir.
Basit dizlikler özellikle şişlik inene kadar kullanılabilir.
Soğuk uygulama;
şişlik ve ağrıların azalması için günde 4-5 kere 15 dakika uygulanabilir.
İlaç tedavisi;
özellikle ağrı kesici ya da NSAI ilaçlar doktor kontrolünde kullanılabilir.
Egzersiz;
diz ağrısını artırmayacak şekilde en kısa sürede başlanmalıdır. Bu egzersizlerin amacı eklem fonksiyonunun kaybedilmemesi ve en kısa sürede normale gelmesidir.
Fizik tedavi;
bacakları ve dizleri çevreleyen kasları güçlendirmede, eklem hareketini geri kazanmada ve diz eklemlerinde dengenin gelişmesinde, normal hayata en kısa sürede geri dönülmesi için kullanılır.
Cerrahi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Menisküs ameliyatları uzun süredir artroskopik (kapalı yöntem)olarak yapılmaktadır. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte basit bir menisektomi yanında menisküs tamirleri ve menisküs transplantasyonları da tedavide yerini almışlardır.
-
Artrospik menisektomi;
menisküs yırtığının yeri, büyüklüğü, tipi ve hastanın yaşı onarım için uygun değilse menisküsün yalnızca yırtık kısmının kesilip çıkarıldığı artroskopik (kapalı) olarak yapılan bir operasyondur. Genellikle ameliyat sonrası 2-3 haftada normal hayata dönüş sağlanır.
-
Artroskopik menisküs onarımı;
daha önce belirtildiği gibi menisküsler diz eklemi için son derece önemli yapılardır ve diz ekleminin biyomekaniğinde önemli görevler üstlenirler. Bu nedenle uygun olan hastalarda menisküs onarımı yani yırtık menisküsün dikilmesi gereklidir. Genellikle genç hastalarda tercih edilen bir durumdur, normal hayata dönüş menisküs iyileşip fizik tedavi ve rehabilitasyon ile diz fonksiyonu geri kazanılana kadar sürer.
-
Menisküs transplantasyonu (menisküs nakli); özellikle genç hastalarda ve ileri derecede hasar gören menisküslerin tamamen çıkartılması gerektiği durumlarda dizdeki kireçlenmenin (aşınmanın) önüne geçmek ve normal diz fonksiyonunu sağlamak amacıyla yapılır. Kadavralardan alınan ve hastalık taşınmasını önlemek amacıyla her türlü test yapıldıktan sonra elde edilip dondurulmuş (frozen) menisküs dokuları hastaya nakledilir. Bu cerrahi sonrası daha uzun süren bir iyileşme sürecine ihtiyaç vardır.
Menisküs Ameliyatı Riskli mi?
Yapılan araştırmalar sonucunda, Menisküs ameliyatı riskinin düşük olduğu belirlenmiştir. Her türlü cerrahi müdahalede bazı riskler olmakla birlikte menisküs cerrahisi artroskopik (kapalı) yöntemle yapıldığından riskleri daha düşük ve hastanın normal hayata dönüşü daha hızlıdır.
Sonuç olarak, özellikle genç yaşta oluşan menisküs yırtıklarının tedavisinde yırtığın özelliklerine göre konservatif veya cerrahi müdahale yapmak gelecekte oluşabilecek dejenerasyonların (aşınma, kireçlenme) gelişmesini önlemede en önemli noktadır.
Menisküs Tedavisi için Hangi Bölüme Gidilir?
Menisküs belirtileri gösteren kişiler hastanemizin
Ortopedi ve Travmatoloji bölümüne başvurabilirler.
Menisküs ile ilgili randevu talepleriniz için çağrı merkezimize 444 3 777 numaralı telefondan 7/24 ulaşabilir ya da web sitemizden randevu talebi oluşturabilirsiniz. Amerikan Hastanesi’nin sunmuş olduğu e-Sağlık hizmetleri kapsamında hekimlerimizle hastaneye gelmenize gerek kalmadan online görüşmeler de sağlayabilirsiniz.