Ekokardiyografi

Ekokardiyografi nedir ve ne işe yarar?

Ekokardiyografi, kalbin ultrasonik (ses dalgaları) incelenmesini sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. İşlem, hayli güvenilirdir ve radyasyon içermemesi nedeni ile hamile kadınlar ve çocuklarda da rahatlıkla uygulanabilir. Bu tetkikte kalp boşlukları, kalp kapakçıkları, kalp kası ve kalpten çıkan ana damarlar (aort ve pulmoner arter), mevcut olabilecek yapısal hastalıklar açısından detaylı biçimde incelenebilir. Ayrıca işlem sonrası elde edilen veriler ışığında kalbin fonksiyonları, kalp içi basınç ölçümleri gibi daha ileri değerlendirmeler yapılabilir ve güncel yazılımlar vasıtasıyla kalp fonksiyonlarında henüz gözle görülemeyecek seviyedeki bozulmalar erken dönemde saptanabilir.
 

Transtorasik Ekokardiyografi (TTE) nedir ve ne işe yarar?

Göğüs ön duvarı üzerinden ultrason probu ile yapılan ekokardiyografik işlemidir. Bu tetkik hastalıkların hem teşhis hem de takibinde hayli önemlidir ve girişimsel olmaması nedeniyle gerekli görülen sıklıkta güvenle tekrarlanabilir. İşlem öncesi herhangi bir hazırlık gerektirmemektedir.

Transtorasik Ekokardiyografi (TTE) nasıl uygulanır?

Bu işlem için gövdenizin üst kısmı çıplak olmalı ve göğüs duvarınızın sol tarafında görüntü almayı engelleyecek herhangi bir materyal (korse, bandaj, büyük takılar vs.) bulunmamalıdır. İşlem öncesi sol yanınıza, sol kolunuz başınızın altında kalacak şekilde yatmanız istenir. Aynı anda kalp ritminizi takip etmek için 3 adet elektrot vücudunuza yapıştırılır. İşlem boyunca (yaklaşık 10-20 dakika) kalbinizden çeşitli görüntüler alınarak kaydedilir. Gerekli ölçüm ve analizlerin bir kısmı işlem sırasında, kalbin 3 boyutlu modellenmesi, strain, strain rate ölçümleri gibi ileri sofistike ölçümler ise işlem sonrası uzman doktorlar tarafından yapılır ve en geç 48 saat içerisinde ayrıntılı raporunuz hazırlanır.  

İleri Ekokardiyografik Tetkikler Hangileridir?

• Üç Boyutlu Ekokardiyografi

Gelişmiş cihaz ve yazılım teknolojileri sayesinde kalp, eş zamanlı ve üç boyutlu olarak görüntülenebilmektedir. Geleneksel 2 boyutlu ekokardiyografinin yetersiz kaldığı kalp kapakçıklarının farklı yönlerden görüntülenmesi, protez kalp kapaklarının ve kapakçık enfeksiyonlarının değerlendirilmesi, kalp içi kitlelerin tespiti ve takibi, kalbin sol ve sağ tarafının fonksiyonların ayrı ayrı ve detaylı değerlendirilmesi işlemleri bu teknoloji sayesinde yapılabilmektedir. Yapılan çalışmalar 3 boyutlu ekokardiyografi ile yapılan ölçümlerin kalp görüntülenmesinde altın standart sayılan kardiyak MR ile yapılan ölçümlere benzer olduğunu ortaya koymuştur. Resim.1
   
 

• “Strain-Strain Rate”  Ekokardiyografi

Strain ekokardiyografi, kalp kasının gücünün ve kasılma fonksiyonların değerlendirilmesi için kullanılır. Bu yöntem için geliştirilmiş yazılımlar sayesinde, 2 boyutlu ve 3 boyutlu ekokardiyografi görüntüleri üzerinde seçilmiş bölgelerde kalp kası hareketi hassas bir şekilde ölçülebilmektedir. Geleneksel ekokardiyografik yöntemler ile belirlenemeyecek düzeydeki bozulmalar strain ölçümleri ile erken dönemde saptanabilmektedir. Özellikle koroner arter hastalığı olan ve/veya kalp kası hasarı bulunan kişilerde, kalbe zararlı olabilecek bazı kemoterapi veya benzeri ilaç tedavisi alan hastalarda kalp fonksiyonlarının takibi strain analizleri sayesinde hassas biçimde yapılabilmektedir. 
   

• Transözofajiyal Ekokardiyografi (TÖE)

Yemek borusuna (özofagus) yerleştirilen ince bir ultrason probu ile yapılan endoskopik bir işlemdir. İşlem ‘bilinçli sedasyon’ adı verilen yüzeyel bir anestezi altında yapılır. Ancak bu yöntemle yeterli sedasyon sağlanamazsa anestezi uzmanı kontrolü altında derin anestezi uygulanabilir. TÖE işleminin tercih edildiği durumlar şöyle sıralanır.

1. TTE ile yeterli kalitede görüntü alınmasına engel olan göğüs duvarı deformiteleri, amfizem gibi kronik akciğer hastalıkları, morbid obezite ve buna benzer durumlarda
2. TTE ile yeterince görüntülenemeyen bazı kalp bölgelerinin incelenmesi gereken durumlarda (bazı doğumsal kalp hastalıkları, küçük kalp deliklerinin saptanması vs.)
3.  Protez kalp kapaklarının değerlendirilmesi, kalp içi pıhtı, kitle veya enfeksiyon şüphesi varlığında TTE’ye göre doğru tanı oranlarının daha yüksek olması nedeniyle TÖE tercih edilir.

 

Transözofajiyal Ekokardiyografi (TÖE) için nasıl hazırlanmalısınız?

İşlem için en az 6 saatlik açlık gerekmektedir.
Bunun dışında özel bir hazırlığa gerek yoktur.
Endoskopik bir işlem olduğu için nadiren de olsa diş, dişeti, boğaz ve yemek borusunda yüzeysel yaralanmalar gibi komplikasyonlar görülebilmektedir. Ayrıca anestezi için kullanan ilaca bağlı alerjik reaksiyonlar, solunum depresyonu gibi istenmeyen etkiler gözlenebilir. Bu nedenle

• Bilinen ilaç alerjiniz bulunuyorsa,
• Yutak, boğaz veya yemek borusundan herhangi bir ameliyat geçirdiyseniz veya bu bölgelere ait bir hastalığınız varsa,
• Şiddetli astım veya akciğer hastalığınız varsa
• Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız veya gribal bir enfeksiyon bulunuyorsa

Mutlaka işlem öncesi doktorunuza bildiriniz.

İşlem nasıl uygulanır?

Gerekli bilgilendirmeler önceden yapıldıktan ve hastamız ‘onam formu’nu imzaladıktan sonra işlem hazırlıklarına geçilir. Bu amaçla önce damar yolu açılır. Kalp ritmini, kan basıncını ve kandaki oksijen seviyesini işlem boyunca takip etmek için gerekli bağlantılar sağlanır. Ardından işlem sonrası konforunuz için boğazınıza uyuşturucu bir sprey sıkılır ve ağzınıza probun rahat hareket etmesi için steril plastik bir ağızlık yerleştirilir. İşlem yaklaşık 20-30 dakika sürer. Saptanan hastalığa bağlı olarak bu süre biraz daha uzayabilir.

İşlem sonrası dikkat edilmesi gerekenler

Anestezi etkisi geçinceye kadar hastamızın gözlem altında tutulması gerekmektedir. Bu süre, kullanılan ilaçların doz ve tipine göre 2 saate kadar uzayabilmektedir. Ancak işlemin yapıldığı tüm gün dikkat gerektirecek (araç kullanma gibi) işler yapılması önerilmez. Ertesi gün normal hayatınıza geri dönebilirsiniz. İşlemden 2 saat sonra çok sıcak olmayan yumuşak gıdalar tüketebilirsiniz. İşlem sonrasında değerlendirmeler, uzman doktorlarca tamamlanır ve 48 saat içerisinde raporunuz hazırlanmış olur. Ancak acil durumlarda rapor hazırlanmasını beklemeden doktorunuz tarafından işlemden hemen sonra bilgilendirilebilirsiniz.

• Stres Ekokardiyografi

Kalp damarlarındaki darlıkların tespiti, kalp kasının canlılık değerlendirilmesi ve kapak hastalıklarının takibinde kullanılan ekokardiyografik bir işlemdir.

Yürüyüş bandı kullanılarak (eforlu) veya eforsuz yapılabilir. Çeşitli nedenlerle yürüme güçlüğü çeken hastalarda ilaçla uygulanabilir.

Her iki yöntemde de önce istirahat halindeki kalbin görüntüleri standart eko işlemi ile kayıt altına alınır. Ardından kalp efor veya ilaç yardımıyla hızlandırıldıktan sonra eko işlemi tekrarlanır. İstirahat ve efor sonrası görüntüler özel bir yazılım vasıtası ile karşılaştırılarak elde edilen sonuçlar uzmanlarımızca yorumlanır.
Stres ekokardiyografi ister ilaçlı ister eforla yapılsın hayli güvenilir bir testtir. Aynı amaçla yapılan diğer testler ile karşılaştırıldığında kontrast madde kullanılmaması ve radyasyon içermemesi testin en büyük avantajlarıdır.

Stres Ekokardiyografi için nasıl hazırlanmalısınız?

Stres ekokardiyografi için 2 saatlik açlık yeterlidir.
Test öncesinde kalp hızını etkileyebilecek kafeinli içeceklerden ve sigaradan uzak durmak gerekmektedir.
Test eforlu yapılacak ise kişinin yanında eşofman veya şort ve spor ayakkabısı getirmesi önerilir.
Nabız etkileyen ilaç kullanımı (beta bloker, digoksin vb.) durumunda tetkik randevusu alınırken hekime bilgi verilmeli ve gerekirse ilaç ayarlaması yapılmalıdır.

Eforlu stres ekokardiyografi sırasında çok nadiren koroner yetersizlik, ritim bozukluğu ve kalp yetersizliğinin şiddetlenmesi gibi istenmeyen durumlar gözlenebilir. İlaçlı stres ekokardiyografide en sık kullanılan ilaç ‘dobutamin’dir. İlacın etki süresi oldukça kısadır ve birkaç saat içerisinde kandan büyük ölçüde temizlenir. İlaca bağlı baş dönmesi, terleme, sıcak basması bulantı gibi yan etkiler gözlenebilir. Ancak bunlar çoğunlukla hafif ve geçicidir.
 

İşlem nasıl uygulanır?

Gerekli bilgilendirmeler önceden yapıldıktan ve hastamız ‘onam formu’nu imzaladıktan sonra işlem hazırlıklarına geçilir. Test, ilaçlı yapılacaksa önce damar yolu açılır. Kalp ritmini, kan basıncını ve oksijen seviyesini işlem boyunca takip edebilmek için gereken bağlantılar sağlanır ve istirahat eko görüntüleri kaydedilir. İlaçlı işlemde ilaç dozu önerilen protokol dahilinde verilir. Eforlu testte ise kişinin koşu bandının üzerinde yürümesi istenir. Hedef kalp hızına ulaştıktan sonra bant durdurulur ve süratle eko görüntüleri kaydedilir. Son olarak kalp hızı normale döndükten sonra bir kez daha ekokardiyografik kayıt alınır ve işleme son verilir. Test sonrasında bir rahatsızlığınız yoksa normal hayatınıza hemen dönebilirsiniz.

Ekokardiyografi laboratuvarımız; “Avrupa Kardiyoloji Derneği “(ESC) alt kurulu olan, “Kardiovasküler Görüntüleme Cemiyeti” (EACVI) tarafından akredite edilmiştir.