Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre menopoz, kadınların yumurtalık aktivitelerini yitirmeleri sonucunda menstruasyonun kalıcı olarak sonlanmasıdır.
Dünya geneline bakıldığında menopoz yaşı 51 iken, bu oran 45 ila 55 yaş arasında değişebilir. Gelişmekte olan ülkelerde menopoz yaşı gelişmiş ülkelere kıyasla daha erkendir. Gelişmiş ülkelerde menopoz görülme yaşı 49 ila 51 aralığındayken, gelişmekte olan ülkelerde 43 ila 49 arasında değişkenlik gösterebilir.
Menopoz Nedir?
Menopoz, kadınların yumurtalıklarında meydana gelen yumurta üretimindeki azalmayla birlikte, kadınlık hormonlarının (progesteron ve östrojen) azalması anlamına gelir. Vücutta azalan bu hormonların üretimi, menopozdan bir süre sonra tamamen durur.
Yalancı Menopoz Konusunda Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Yalancı menopoz, herhangi bir hastalık değildir. Myom, adenmyozis ve endometriozis gibi birtakım hastalıkların tedavisi için yapılan müdahaleler sırasında menstruasyonun geçici olarak durmasıdır.
Yalancı Menopoz Nedir?
Yalancı menopoz, kişilerde var olan bazı hastalıkların tedavisi için uzmanların ilaç ile uyguladıkları geçici bir müdahale olarak tanımlanır. Kullanılan ilaçlar sebebiyle bir süreliğine kadınların normal adet düzeninin durur. Yalancı menopoz, geçici bir durumdur.
Geç Menopoz Nedir?
Kişilerin 51 yaşında olmalarına rağmen hala düzenli bir şekilde adet görüyor olmaları geç menopoz olarak adlandırılabilir. 50 ve üzeri yaşlarda menopoza girmeyen kişilerde hamilelik riski doğabileceği için cinsel ilişki sırasında korunmaya devam etmeleri oldukça önemlidir.
Geç Menopoz Nedenleri Nelerdir?
Geç menopoz nedenleri öncelikli olarak genetik etkenlerden kaynaklanabilir. Geç menopoza genel olarak neden olabilecek etkenler şöyle sıralanabilir:
- Obezite
- Tiroid
- Yüksek östrojen seviyesi
50 yaşın üzerinde ve hala düzenli olarak adet gören kişilerin mutlaka sağlık kontrollerini yaptırmaları önerilir.
Erken Yaşta Menopoz Nedir? Sebepleri Nelerdir?
Erken menopoz, erken yumurtalık yetmezliği (POI) olarak bilinen, 40 yaşın öncesinde yumurtalıklarda meydana gelen işlev bozukluklarıyla karakterize bir durumdur.
Erken menopozun genel özellikleri arasında yumurtlamanın olmayışı, adet görememek ve yüksek dozlarda serum gonadotropin bulunur. Diğer erken menopoz nedenleri ise şöyle sıralanabilir:
- Genetik aktarım
- Sık geçirilen yumurtalık operasyonları
- Yumurtalıklara zarar verecek şekilde geçirilen radyoterapi ya da kemoterapi uygulamaları
- Yumurtalıklara zarar verecek nitelikte ilaç kullanımı
- Kromozomal hastalıklar
- Kanser
- Stresli yaşam tarzı
- Kötü beslenme
- Aşırı sigara ve alkol tüketimi
Erken Yaşta Menopoz Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Erken yaşta görülen menopoz durumunda bazı durumlarda, % 10 vakada spontan geri dönüş mümkün olabilir. Erken menopoz olgularında uygulanan tedaviler şu şekilde sıralanabilir:
İlaç tedavisi; erken menopoz durumunda ilaç tedavisi etkili olabilir. İlaç tedavisiyle birlikte genellikle hormon desteği de sağlanır. Hormon tedavisinde hastalara ek östrojen ve progesteron takviyeleri yapılabilir.
Kök hücre nakli; üretimi duran yumurtaların yeniden oluşmasını sağlamak amacıyla uygulanan deneysel bir yöntemdir. Kanıtlanmış bir etkinliği yoktur.
Menopoz Belirtileri Nelerdir? Nasıl Anlaşılır?
Değişen hormon seviyesine bağlı olarak adet kanamaları arasındaki sürenin kısalması ya da artması, ilk menopoz belirtileri arasında sayılabilir. Diğer semptomlar psikolojik, fiziksel ya da cinsel bazı problemleri içerebilir. Menopozun belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Ateş basması
- Gece terlemeleri
- Eklem, kas ağrıları
- Uykusuzluk
- Baş ağrısı
- Çarpıntı
- Sinirlilik
- Ruh hali değişiklikleri
- Anksiyete
- Hafıza zayıflığı
- Dikkat bozukluğu
- Cinsel isteksizlik
- Panik atak
- İlişki sırasında vajinal kuruluğa bağlı rahatsızlık
Menopoz Kaç Yaşında Başlar?
Menopoz dönemi başlangıç yaşı dünya genelinde 45 ila 55 yaşları arasında değişebilir. Ülkemizde ise menopoz başlangıç yaşı 47 olarak bilinir.
Menopoz Tanısı Nasıl Koyulur?
Menopoz belirtileri yaşayan kişilerin vakit kaybetmeden uzman hekimlere başvurarak muayene olmaları gerekir. Hekimler, hastaların öykülerini dinler ve adetin üçüncü gününde kan düzeylerindeki LH ve FSH hormonlarının ölçülmesi için birtakım testler isteyebilir.
Kandaki FSH ve E2 hormon seviyelerine bakılarak menopoz tanısı konulabilir. Hormon testinde ise FSH >40 ıu/l, E2<20 pg/ml görüldüğünde kişilere menopoz teşhisi konulabilir.
Test sonuçlarına göre FSH 15-40 ıu arasındaysa hemen menopoz teşhisi kesin olarak konulamaz. Ancak bu durum kişilerdeki yumurtalık rezervinin azaldığına ve menopoz sürecinin başladığına işaret edebilir.
Menopoz Neden Olur?
Menopoz, oluşum biçimlerine göre şu şekilde sınıflandırılır:
- Doğal menopoz
- Erken menopoz; 40 yaş öncesinde birtakım hastalıklar ya da yaşam biçimindeki düzensizlikler sebebiyle ortaya çıkabilir.
- Cerrahi menopoz; adet gören bir kadının yumurtalıkları cerrahi operasyonla alındığında, adet kesilir ve menopoz kesinleşir. Kemoterapi ya da radyasyon tedavileri de yumurtalıklarda fonksiyon kaybına sebep olduğu için menopoza neden olabilir.
Menopozu Geciktirmek Mümkün mü?
Menopoz kadınlar için doğal bir süreçtir ve aslında yumurta sayısını arttırmak mümkün olmadığı için geciktirmek de olası değildir. Ancak elbetteki verilebilecek hormonal ilaçlarla kadının adet görmesi sağlanabilir. Bu durum halk arasında geciktirme olarak bilinse de aslında yapılan işlem sadece ilaçla adet döngüsünü taklit etmekten ibarettir. Doğal yollarla, sağlıklı bir menopoz süreci yaşamak isteyen kişiler şu olgulara dikkat edebilirler:
- Beslenme alışkanlıklarına dikkat etmek
- Düzenli bir yaşam tarzını benimsemek
- Sigara ve alkol tüketiminden uzaklaşmak
- Egzersiz yapmak
Menopoz için Hangi Bölüme Danışılmalıdır?
Menopoz teşhisi için hastanelerin
“Kadın Hastalıkları ve Doğum” bölümüne muayene olunabilir.